Microsoft Word ЎҚ. ҚЎланмамонетар 2019 docm


МАВЗУ. МОНЕТАРИЗМ ОЦИМИНИНГ ПУЛ-КРЕДИТ НАЗАРИЯЛАРИ



Download 416,42 Kb.
bet19/41
Sana24.02.2022
Hajmi416,42 Kb.
#246677
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   41
Bog'liq
monetar siyosati

МАВЗУ. МОНЕТАРИЗМ ОЦИМИНИНГ ПУЛ-КРЕДИТ НАЗАРИЯЛАРИ

  1. М.Фридмен монетаризм назарий окимининг асосчиси

ХХ асрнинг сунгги ун йилликлари давомида Fарб мамлакатлари иктисодий назарияси иккита йирик йуналиш - реформизм анъаналарини акс эттирувчи кейнс мактаби ва «неоклассик тикланиш» шиори остида бирлашган консерватив доктриналар иттифоки уртасида ракобат майдонига айланди. Уткирлик ва кенг микёсли характер билан ажралиб турадиган бу карама-каршилик сиёсий- мафкуравий, иктисодий карашлар ва концепциялар тизимини \ам, давлатнинг хужалик \аётини тартибга солиш буйича амалий чора-тадбирлар со\асини \ам камраб олади.
Консерватив альянс ХХ аср 70-йилларининг иккинчи ярмида узил-кесил шаклланиб, уни Чикаго университетида ХХ асрнинг 50-йилларида пайдо булган монетаристик мактаб бошкарди. Дастлаб монетаризм профессор Милтон Фридман атрофида йигидган иктисодчиларнинг кичик гуру\и билан ифодаланган. Улар уз олдига оммавийлигини йукотган тартибга солинмайдиган бозор иктисодиёти концепцияси жозибадорлигини кайта тиклаш вазифасини куйдилар. Бунда пул такрор ишлаб чикариш механизмини баркарорлаштирувчи асосий омил деб эълон килинди.
Монетаризмнинг тарихий илдизлари узок даврни босиб утган ва неоклассик карашларнинг му\им таркибий кисми булган пулнинг микдорий назариясида ётади. Монетаристлар уз олдига ХХ асрнинг 30-йилларида оммавийлигини йукотган ва кейинчалик турFун \олатга тушиб колган микдорий назарияни жонлантириш ва модернизациялаш вазифасини куйдилар. 1956 йили монетаризмнинг узига хос манифестига айланган «Пулнинг микдорий назарияси:
янгича ифодалаш» маколасида Фридман уз таълимотини микдорий назариянинг «аникрок ва вокеликка купрок мос келадиган» версияси деб атади.
М.Фридман (1912-2006) 1912 йили Нью-Йоркнинг яхудий мухожирлар яшайдиган камбаFал тумани - Бруклинда таваллуд топди. Укиш давомида у
узининг математик кобилиятини намойиш этиб, кейинчалик иктисодиёт фани билан кизикиб колди. 1932 йили Рутгер университетини якунлагач, у Чикаго шахрига иктисодиёт фанини чукуррок урганиш учун кучиб утди. Бу ерда у иктисодиётда бозор омилларининг ролига неоклассик карашлар тарафдори булган йирик олимлар - Ф.Найт, Дж. Винер, Г.Саймонсон билан учрашди. М.Фридманнинг бир нечта маколалари билан монетаризм доктринасининг жахон майдонига чикиши бошланди. Монетаризм доктринаси уткир мунозара ва каттик танкидлар объектига айланиб, улар давомида Фридманнинг илмий обруси усиб борди. 1967 йил у Америка иктисодий ассоциациясининг президенти этиб сайланди, 1974 йили эса унга иктисодиёт буйича Нобель мукофоти топширилди.
М. Фридман монетаристик доктринанинг шаклланишида етакчи роль уйнади. У монетаризмнинг назарий асосларини шакллантириб, уларнинг далилларини ишлаб чикди. Худди шу йуналишда Ф. Кейган, Д. Мейзельман, К. Бруннер, А. Мельцер, Д. Лендлер ва А. Шварц хам ишладилар. Шу билан бирга, монетаризмни бир кишининг ёки кишилар гурухининг эришган ютуклари деб айтиш нотуFри буларди. Монетаризм бу - маълум бир давр махсули, капитализм иктисодиётидаги мухим узгаришларучун узига хос реакциядир. Бу оким пайдо булган дастлабки ун беш йил ичида тан олингани йук. Шу йиллари капиталистик дунё иктисодий усишни бошидан кечирган. Бу юкори конъюнктурани давлатнинг Fайратли сиёсати, унинг талабни раFбатлантириш буйича харакатлари натижаси сифатида тавсифлаган кейнс назарияси нуфузининг усишига хизмат килди. Факат 60-йилларнинг иккинчи ярмида, АКЩ Вьетнамда бошлаб юборган харбий харакатлар бюджет такчиллиги ва товарлар нархининг кескин усишига олиб келгандан сунг монетаристлар позицияси кучайди ва уларнинг оммавийлиги уса бошлади.

    1. Монетаризм - ^озирги замон мивдорийлик назарияси

Монетаристик доктрина бир катор боскичлардан утган булиб, уларнинг хар бирида асосий эътибор маълум бир муаммолар доирасини ишлаб чикишга каратилди. Хусусан, ХХ аср 50-йилларининг иккинчи ярми ва 60-йиллар бошида асосий куч-харакатлар пулга талаб баркарор функцияси шаклида ифодаланган пулнинг микдорий назарияси янги вариантини ишлаб чикишга каратилган эди. Бу функция монетаристларда пул массаси ва номинал (пул) даромад уртасида боFловчи буFин вазифасини бажарган пул муомаласи баркарор ва ишончли башорат килинадиган тезлигининг аналоги булди. Кейинги йилларда пулга талаб функциялари буйича куплаб эконометрик хисоб-китоблар килинди. Ушбу доктрина тарафдорлари монетаристик тезиснинг адолатли эканлигини, курсатилган функция турли тарихий вазиятларда аник кузга ташланадиган хужалик субъектлари хулк-атвори баркарор конунларида акс этишини аниклашга харакат килдилар. Монетаристлар уларнинг бозор иктисодиёти модели ишончлирок ва конъюнктурани башорат килиш учун энг яхши асос булиб хизат килади деб таъкидладилар.
Монетаризм доктринаси ривожланишида кейинги кадам саноат цикллари сабаби ва характери масаласига тааллукли булиб, бундан олдинги боскич - анъанавий микдорий назариянинг умумий нарх даражаси назариясидан номинал даромад назариясига айланиши билан боFлик эди. Монетаристик тадкикотлар марказида пул захиралари узгариши ва пул кийматидаги ялпи миллий махсулот (даромад) тебраниши уртасидаги боFликликнинг пулдаги ифодаси ётади.
Монетаризм эволюциясида инфляция табиати хакидаги мунозаралар мухим роль уйнади. Фридман ва бошка монетаристлар инфляцияни тулов воситаларининг тезлашган эмиссияси натижасида вужудга келувчи «соф пул билан боFлик» ходиса сифатида таллин киладилар. Бунда доктринанинг неоклассик илдизлари, унинг пул микдори ва умумий нарх даражаси
уртасида бевосита алока мавжудлигини эътироф килувчи микдорий пул назарияси билан боFликлиги яккол кузга ташланади.
Монетаризм доктринаси ривожланишида кейинги боскич иш хаки ва ишсизлик даражаси билан боFлик эди. 1967 йили Фридман ишчи кучи бозорининг каттик шароитлари билан белгиланадиган ва хукумат сиёсати чора-тадбирлари томонидан узгартириб булмайдиган «ишсизлик табиий даражаси» мавжудлиги хакида фикр билдирди.
Монетаристларнинг «фискализм»деб тан олган кейнс сиёсатига карши уруши хам уз боскичларига эга.ХХ асрнинг 70-йиллари урталарида кейнс ва монетаристлар мактаблари уртасидаги кураш бевосита хужалик сиёсати амалий тадбирларида намоён булди. 80-йиллар бошида иктисодий сиёсатни ифодалашда унинг коидаларидан фойдаланиш монетаризмнинг оммавийлиги кескин усганлиги курсаткичи булди. Марказий банклар амалиётида пул коидаларининг турли вариантлари кенг таркалди.
Монетаризмнинг асосий жихатлари хакидаги масалалар буйича фикрлар хилма-хиллиги жуда кенг. Асосий сабаб шундаки, монетаризм иктисодий фикрлашнинг кенг окими сифатида куп улчамли хисобланади.
Монетаристлар уз концепциялари бевосита реал кузатиладиган жараёнларга асосланадиган фактлардан келиб чикиши хакида тасаввур уЙFотишга харакат киладилар. Уларнинг методологиясига мувофик, назария бу - эмпирик кузатувлар суммасига мос келувчи гипотезадан бошка нарса эмас. Бирок хикакатда монетаристик концепция аввалбошданок априорли мулохазалар ва доктрина курсатмаларига буйсундирилган эди. Далилларни туплаш, кайта ишлаш ва талкин килиш олдиндан микдорий назария коидалари ва неоклассик таълимнинг умумий хулосаларини тасдиклаш вазифаси билан белгилаб куйилганэди.

    1. Фридман моделида пулга талаб

Фридман моделида пулга талаб оддий (улчанадиган) даромад билан эмас, балки унинг баркарор кисми, доимий (permanent) даромад билан белгиланади, у жорий ва утган йиллар учун уртача улчанган катталик сифатида \исоб-китоб килинади. Бошкача килиб айтганда, хужалик субъектлари пулга талаб билдирар экан,улар уз эътиборларини \озирда олинадиган дармомадга эмас, балки утмишдаги даромадларга йуналтирилади, бу эса кутишни шакллантиришнинг адаптив моделига мос келади.
Доимий даромад гипотезаси фридманча пулга талаб тенгламасининг асосида ётади, бу ерда жон бошига доимий реал даромад пулга талаб тебранишларини белгилаб беради:
-М- = Y(Y) 8.
NPp ' vNPp
бу ерда: M / NPPа\оли жон бошига реал касса колдиклари;
Рр — доимий нарх даражаси;
N — а\оли;
Yp /N Рр — а\оли жон бошига реал доимий даромад

Download 416,42 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   41




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish