Mgd-generatorning ishlash prinsipi

P’ezoelektrik datchiklar

P’ezoelektrik datchiklarni (5.7-rasm) ishlash prinsipi ba’zi kristall moddalarning mexanik kuch ta’sirida elektr zaryad hosil qilish qobiliyatiga asoslangan. Bu xodisa p ‘yezoeffyekt deb ataladi.

P’ezoeffekt kvars, turmalin, segnet tuzi, bariy titanat va boshqa moddalar kristallarida kuzatiladi. Bu tipdagi asboblarda. ko’pincha kvars ishlatiladi. Kvarsning p’ezo elektroeffekti +500° S gacha bo’lgan temperaturaga bog’liq emas, lekin +570° S dan oshgan temperaturada bu effekt nolga teng bo’lib qoladi.

Pezoelektrik datchiklarning hosil qiladigan EYUK bosimga proporsional bo’lib, quyidagi formula orqali aniqlanadi:

(5.3)

bu yerda – S - datchikning umumiy sig’imi

Fx - mexanik bosim

a₀ - proporsionallik koeffitsiyenti

5.7-rasm. Pezoelektrik datchikning sxemasi

Ushbu datchikning sezgirligi:

(5.4)

Ko’rib chiqilgan prinsipda pezoelektrik manometrlar ishlaydi (5.8-rasm).

5.8-rasm. Pezoelektrik manometrning sxemasi:

1-bosim memranasi, 2, 5-metall qistirmalar, 3-potensial qistirma,

4-izolyatsion o’tkazgich, 6-sharik.

P’ezokvars manometrning tuzilish sxemasi 4-rasmda keltirilgan. O’lchanayotgan bosim membrana 1 orqali kvars plastinkalar 7 ga ta’sir qiladi. Bu plastinkalarning metall kistirma 2 ga tegib turgan ichki tomonida bir hil ishorali zaryadlar paydo bo’ladi. Plastinka­larning ichki tomonidagi potensial qistirma 3 bilan ulangan va izolyatsiyalangan o’tkazgich 4 orqali olinadi, plastinkalarning ustki tomoni­dagi potensial esa korpus, metall qistirmalar 2 va 5, membrana 1 va sharik 6 orqali olinadi. O’lchanayotgan bosimga proporsional bo’lgan potensiallar farq plastinalardan olinib, kuchaytiruvchi lampa setkasiga uzatiladi.