Mezolit (o’rta tosh) davri

51315786.

1. O'zbekiston tarixining liar tomonlama yetuk, milliy istiqlol g'oyasi bilan qurollangan insonlarni tarbiyalashdagi ahamiyati. И..А.Каримов тарих сохасида мехнат килаетган олим, мутахассисларга мурожаат килиб шундай деган эдилар: «Сизлар, миллатимизнинг хакконий тарихини яратиб беринг, токи у халкимизга маънавий куч-кудрат бахш этсин, гурурини уйготсин. Биз юртимизни янги боскичга, янги юксак маррага олиб чикмокчи эканмиз, бунда бизга еруг гоякерак. Бу гоянинг замирида халкимизнинг узлигини англаши етади. Хакконий тарихни билмасдан туриб эса узликни англаш мумкин эмас». Мазкур вазифани амалга ошириш учун Фанлар Академиясига карашли Тарих, Шаркшунослик, Археология институтлари, шу сохага тааллукли булган илмий муассасалар тзркибини, иш фаолиятини узгартиришни талаб килмокда. Максад шуки, фанда бизнинг тарихий томирларимизни аниклайдиган, миллий гуруримизни юксалтирадиган янги йуналишлар пайдо булиши керак. Давлатимиз, Миллатимизнинг хакконий илмий тарихини яратиш кенг жамоатчилигимиз учун гоят мухим ва долзарб масалага айланиши лозим

_{2.Buxoro amirligida madaniy hayot.} Ashtarxoniylar hukmronligi davridan boshlab ijtimoiy-madaniy hayot rivojining qudratli to’sig’iga aylangan diniy mutaassiblik mang’itlar hukmronligi davrida yanada kuchaydi. Bu omil, birinchi navbatda, aniq tabiiy fanlarning rivojlanishiga imkon bermadi. Chunki, diniy mutaassiblik namoyondalari bu fanlar sohasida amalga oshirilishi mumkin bo’lgan har qanday kashfiyotni Xudoning irodasiga shak keltirish deb hisoblardilar. Shuning uchun ham uch o’zbek xonligida, jumladan Buxoro amirligida aniq tabiiy fanlar rivojlanmadi. Shu tufayli, bu davrda asosiy asarlar tarix, adabiyot, san’at va me’morchilik sohasida yaratilganligi bejiz emas edi. Buxoroning XIX asr birinchi yarmida ijod etgan tarixchi olimi Muhammad Yaqub ibn Diniyolbiy Buxoriy (1771-1831) edi. U “Gulshan ul-mulk” (Podsholar gulshani) degan asar yozib qoldirgan. Bu asar ikki qismdan iborat bo’lib, birinchi qismi Buxoroning qadimgi tarixi, uning hukmdorlari shajarasi bayoniga bag’ishlangan. Asarning ikkinchi qismida esa Markaziy Osiyoning XVIII va XIX asr boshlaridagi tarixi bayon etilgan. Bu davr adabiyotida o’z davrining mashhur shoir va yozuvchilari ijod qilganlar. Ulardan biri o’ziga xos iste’dod egasi Muhammadniyoz Nishotiy edi (XVIII asrda yashab ijod etgan). U o’rtacha, vaqti kelganda esa kambag’allik va sargardonlikda yashagan.Shoir 175131578-yilda o’zining ajoyib “Hush-u Dil” dostonini yaratgan. Yirik olim, faylasuf, shoir Ahmad Donish (1827-1897) 20 yil mobaynida Buxoro saroy kutubxonasida xattot va rassom bo’lib ishlagan. U astronomiya, tibbiyot, rizolat, me’morchilik va musiqadan tashqari xattotlikni, rassomlik hamda rang berish san’atini ham o’rgangan edi. Ahmad Donish ko’chirgan, bezagan yoki rasm ishlagan qo’lyozmalar ichida “Shohi darvesh”, “Ajoyib attabaqot” va boshqa asarlar buning dalilidir.

3. Podsho Rossiyasi tomonidan Toshkentning bosib olinishi, o‟lkada mustamlakachilik boshqaruvining shakllana boshlashi (1865-yil, general Chernyayev, Mulla Alimqul- “Turkiston viloyatini boshqarish haqidagi Muvaqqat Nizom”). 1864-yil 1-oktabrda general Chernyayev tayyorgarlik ko`rmay Toshkentni bosib olmoqchi bo`ldi. Biroq shaharni birdaniga bosib olishning uddasidan chiqa olmadi va bu podsho armiyasi askarlariga qimmatgatushdi. 1865-yil boshida Sirdaryo va Yangi Qo`qon chiziqlari orasida Turkiston viloyati tuzildi, Chernyayev uning harbiy gubernatori etib tayinlandi. Turkiston viloyati tasarrufida butun bir viloyat bo`lib, uning zaxiralaridan istilochilik maqsadlarida foydalanishi mumkin edi. Podsho Rossiyasi mustamlaka bosqinchiligining birinchi bosqichi shu bilan yakunlandi.Mustamlaka bosqinchiligining ikkinchi bosqichida Rossiya imperiyasi rejasining bosh maqsadi Toshkentni zabt etish edi. 1865-yil aprel oyi oxirida podsho qo`shinlari Toshkent yaqinida jamlandi. Qo`shinning asosiy zarba kuchini 12 ta to`pdan iborat artilleriya tashkil etardi. Shaharga hujum qilishda shu artilleriya hal qiluvchi rol o`ynashi darkor edi. Podsho qo`shinlarining dastlabki qismlari Toshkentdan 25 km masofada, Chirchiq daryosining chap sohilida joylashgan Niyozbek qal'asi yonida paydo bo`ldi. Qal'a himoyachilariga taslim bo`lishni taklif qilgan MLChernyayev rad javobini oldi. 29-aprelda jang boshlanib, ikki kun davom etdi. Podsho qo`shinlari harbiy qurollar borasida katta ustunlikka ega bo`lib, bir necha soat tinmay to`pdan o`qqa tutib, qal'a devorini teshdilar. Shu teshik orqali askarlar qal'aga kirib olishdi. Toshkent darvozasi deb ataladigan Niyozbek qo`rg`oni shu tariqa bosib olindi. Shundan so`ng general Chernyayev Toshkentga suv borishini to`xtatish, ya'ni aholini ichimlik suvisiz qoldirish uchun Chirchiq daryosi ustidagi to`g`onni buzishni buyurdi.1865-yil 8-mayda u qo`shinini Toshkent ustiga jo`natdi. Biroq podsho qo`shinlari ro`parasida kutilmaganda Olimqulxon boshchiligida Qo`qon qo`shinlari paydo bo`ldi. Shiddatli jang boshlanib, u Qo`qon qo`shinining chekinishi bilan yakunlandi. Shu jangda Olimqulxon yarador bo`ldi va vafot etdi. Buxoro qo`shini Qo`qon qo`shiniga ko`mak uchun keldi, biroq yordam kechikkan edi. 14-iyun kuni Chernyayev Kamolon va Qo`qon darvozalar qarshisiga to`plarni joylashtirib, so`nggi tayyorgarlikni ko`rib bo`lgandi. Podsho qo`shinlari shahar ustiga shiddat bilan o`q yog`dirdi. Kamolon darvozasi yaqinidagi devor vayron qilindi, podsho qo`shini askarlari o`sha joydan shaharga yorib kirishdi, lekin ularni toshkentlik sarbozlarning o`qi to`xtatdi. Hujum to`xtatildi. Go`yo shaharning barcha aholisi jonajon shahrini himoyalash uchun oyoqqa qalqqanday edi. Ko`chalarda kesilgan daraxtlar va aravalardan barrikadalar qilindi (band solindi). Bunday barrikadalar barcha ko`chalarda hamda chorrahalarda qurildi. Shaharda ko`cha janglari boshlanib ketdi, podsho qo`shinlari o`rtasidagi aloqa uzildi, natijada ularning har biri o`zicha jang olib bordi.1865-yil 17-iyun kuni tongda Chernyayev to`rttala daha — Beshyog`och, Ko`kcha, Sebzor va Shayxontohur dahalari oqsoqollarini o`z huzuriga chaqirib kelishlarini buyurdi. Oqsoqollar general qarorgohiga kelib, muzokaralar olib borishdi va shaharni podsho armiyasiga ixtiyoriy topshirish to`g`risida awaldan tayyorlab qo`yilgan petitsiyani imzolashga majbur bo`lishdi. Shu vaqtdan boshlab, Toshkent Rossiya imperiyasining o`rta Osiyodagi harbiy-siyosiy markaziga aylandi

4.Sovet boshqaruviga qarshi qurolli harakatlarning boshlanishi va uning mohiyati. Respublika dcxkonchiligi kadimdan sun'iy sugorishga asoslangan o'zbek xalki suvni obi xayot deb ardoklaydi.Kanallar kurish, eskilarini ta'mirlash, ariklarni tozalash ishlari doimo xashar yuli bilan amalga oshirilgan.Bu an'ana xozirgacha davom etadi.50-yil laming urtalarida Sirdaryoda Boyovut kanali, Fargona va Namangan viloyatlari orkali utgan Oxunboboev nomli kanal, Kdshkadaryo, Samarkand viloyatlarida Eski Angor kanali kurildi. 1954 yili Namangan viloyatida Kosonsoy suv om bori ishga tushirildi.Ittifok xukumatining kursatmasi bilan 1956 yili paxtani kupaytirish maksadida Mirzachuldagi 300 ming gektar unumdor erlami uzlashtirishga karor kilindi.SHu munosabat bilan 1961-yili 127 km.uzunlikdagi Janubiy Mirzachul kanali kurildi. 1968-yili 63 km.uzunlikdagi Markaziy Mirzachul kanali kurildi.Amudaryodan Buxoroga suv etkazish maksadida 1965-yili uzunligi 200 km .bulgan Amu-Buxoro kanali kurildi. Uning suvini 67 m.blandlikga torgi b beruvchi yirik nasos stansiyalari bunyod etildi.Bu kanal B\"xoro viloyatidagi 90 ming gektar er, 26 ming gektar yangi erlar sutorildi.Bundan tashkari Kizil kum saxrosida maydoni 300 ming geklardan ortik bulgan yaylovlar sugorildi.Karshi dashti,Surxon-SHerobod vodnysini uzlashtirish munosabati bilan Janubiy Surxon suv ombori, Zang, SHerobod va Amu-Zang kanallarining kurilishi Surxon-SHerobod vodiysini sugorishga imkon berdi.Respublikada yirik suv omborlari xam bunyod etildi.Urushdan keyingi ikki un yillikda 10 ta suv ombori kurildi.Jumladan Buxoro viloyatida Kuyimazor, Kashkadaryo viloyatida CHimkurgon, Toshkent viloyatida Toshkent suv omborlari ishga tushirildi.Paxta maydonlarini kengaytirish maksadida sovet xuku magi tomonidan sugorish inshootlari tarmogining shiddat bilan kengaytirilishi respublika uchun katta salbiy okibatlarga olib keldi.Kanallar, suv omborlari va boshka suv inshootlari kurik erlami uzlashtirish imkonini berdi.SHu bilan birga, bu inshootlaryakin atrofidagi joylarga salbiy ta'sirkursatdi.Bu irrigatsiya kurilishlari natijasida er osti suvlari satxi yukoriga kutarib, xaydaladigan erlami shur va botkok bosdi, bog-roglar, tokzorlarkuribkoldi

5.O'zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligining e"lon qilinishi va uning tarixiy ahamiyati. (LA. Karimovning «O'zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida» kitobi asosida) 1991 yil 31-avgustda Uzbekiston Respublikasi uzining mustakkiligi asoslari tugrisidagi konstitutsiyaviy konuiini va Uzbekiston Respublikasining davlati mustakkiligi tugrisidagi Oliy Kengashni Baenotini kabul kildi. Bu bilan Respublika parlamenti mustakkil Uzbekiston Respublikasi -Suveren davlat karor topganligini butun dunega e'lon etdi. Uzbek xalkining uz takdirini uzi uzi belgilash xukuki ruyobga chikdi.. 1991 yilning 31 -avgustda Uzbekiston Respublikasining mustakkilligi e'lon kilindi. Mukaddas orzu ushaldi.- Uzbekiston tinch, parlament yuli bilan uzining xakikiy davlatchiligiga crishdi. Bu xalkimizning kup aerlik tarixda buyuk vokeadir. «Uzbekistan Respublikasining davlat mustakkiligi asoslari tugrisidagi» konstitutsiyaviy konunda respublikadagi kup millatni barcha axolining xoxish-irodasi mustaxkamlab kuyildi va umumxalk referendumi buni kat'iy tasdikladi. 1991 yil avgust vokealari Uzbekiston xalkining azaliy orzulari amalga oshdi va tarix kitobiga zar xat yozuvlar bilan bitildi. Bu kunni ya'niy 31 avgust kuni butun dunega Uzbekiston Respublikasi mustakilligi va 1- sentyabmi mustakillik kuni deb e'lon kilindi

5875787.

1. 
   Insoniyatning dastlabki ajdodlari, ularning makonlari. Ибтндоитй жамоа тузуми кишилик жамиятитараккиётининг энг узок давом этган даври хисобланади. Жумладан, Шимолий Африка, Урта ер денгизи атрофлари худудларида бу давр 2,5-3 миллион Йиллар илгари бошланган. Холбуки, бу давр Америкада 20-30 минг йил илгари солдир булган деб тахмин килинмокда. Узбекистонлик археолог олимлар Урта Осиеда ибтидоий жамоа тузумининг ёши бир миллион йилга тенг эканлигини исботладилар. Бу борада Фаргонадаги Селунгур горидаи топилган энг кадимги одамнинг колдиклари катта кимматга эга булди. Селунгур горидан топилган энг кадимги одам топилмаси Фаргона водийси худудида булганлиги учун унга олимлар "Фергантроп", яъни "Фаргона одами" деб ном бердилар
   
2. 
   Xiva xonligining tashkil topishi va uning ijtimoiy-iqtisodiy ahvoli. Xiva xonligi 1511 yilda tashkil topgan Uning birinchi xoni Elbarsxon edi. Xiva xonligi o’zbek davlatchiligi tarixnda muxim urin egatlagan. Xiva xonligida shayboniylar sulolasidan keyin kungirotlar sulolasi xukmronlik kiladi bu sulola Xivada 1920 yilga kadar mavjud bulgaN^Urta Osiy Shayboniyxonlar xukmronligi davrida ikki asosiy yer egaligi davlati: poytaxtiUrganch bulgan Xiva xonligi va poytaxti Samarkand bulgan Movarounnaxr davlati vujudga keldi. Biroq XVI ayerdayok ancha-muncha kudratta ega bulgan xonlar Buxoroda yashashni afzal bilar edilar. Shuning uchun xam XUL ayerda Movarounnaxrga kiruvchi xududlar yangi nom bilan Buxoro xonligi deb atala boshlangandi. Samarkand uning tarkibiy kismi bulib kolgan edi. 1505 yiln Shayboniyxon kush i nl ar i Xorazmni bosib oldi. Xokimiyatga o’zbek sulolasining Shayboniylarga kushilmagan shaxobchasi keldi. Shu vaktdan boshlab musta kil Xiva xonligi tashkil topdi. Xiva xonligi tarkib i ga Xorazmdan tashkari Mangishlok xavzasi, Balxon togi, Dexiston, Uzboy va Shimoliy Xuroson yerlari xam kirar edi. Bu yerlarda asosan turkmanlar yashar edilar. Xiva xonligining axolisini asosan o’zbeklardan tashkil topib, ular dexkonchilik va xunarmandchilik bilan shugullanishardi.
   
3. 
   Kaufmanning Buxoroga yurishi Samarqandning zabt etilishi. Bizga ma'Iumki CHor Rossiyasi Toshkent, Xujand, Jizzaxni bosib olgach asosiy yurishni Samarkandga boshladi. Bu yurish 1868 yil I CHuponota tepaligida bulib ugadi. Bu joyda Amir Muzaffar bilan Fon Kaufman uchrashadi. 1868 yili 1 - mayda Samarkand olinadi. SHundan keyin, 1864 y. 22 sentyabrida CHimkent, 1865 y, Toshkent, 1866 y. Xujand va Jizzax -bosib olinib, barcha bosib olingan erlar birlashtirilib, 1867 y. Turkiston general- gubernatorligi va xarbiy okrugi tashkil kilindi. 1868 y. general-gubemator kilib tayinlangan Kaufman Buxoro amirligiga karshi uruslini davom ettirib, shu yili Samarkand va Kattakurgonni egaliadi, amir kushinlarini Zirabulok dashtlarida maglubiyatta uchratdi. 1868 y.ning 23 iyunida Buxoro va Rossiya urtasida sulx shartnomasi tuzilib, Rossiya kushinlari tomonidan bosib olingan erlar Turkiston general-gubernatorligining Zarafshon okrugiga kiritildi.
   
4. 
   "Yangi iqtisodiy siyosat" ga o'tish. Dunedagi barcha mustamlakachi davlatlar singari shurolar davlati xam Uzb-ni uzining xom ashyo elkazib beruvchi ulkasiga aylantirish siyosatini yuritdi, ogir sanoatni rivojlamirishga ataylab yul bermadi. Urushdan Uzb-n butunlay xoldan toyib, xar tomonlama kiyinchiliklar girdobiga botgan xolla chikdi. Sovet davlati xech kanaka yirik sanoat korxonasinn Uzb-da kurmadi va kurish i xam mumkin emas edi. Uzb-n tutgoogida kurilgan va ma'lum darajada axamiyatlirok bulgan sanoat korxonalarming 30 foizi Ittifok tasarrufida, 60 foizi ittifok-respublika tasarrufida bulib, batamom Markazga buysunar edi. Fakat Ю foizgina sanoat korxonasi bevosita Uzb-ga buysungan va resp-ka iktisodietida xal kiluvchi urin tutmagan. 1946-1985 yyillarda Uzb-da elektroenergiya sanoati rivojlantarildi. Engil vaozi- ovkat sanoatining bir kator korxonalarnp kurnlib ishga tushirildi. Uzb-da shurolar xukumatining rang va kora metallurgiya, kumir ishlab chikarish, gaz va neft maxsulotlarini kazib chikarish, transport va al oka tarmoklarini rivojlantirish, kapital kurilishi xam da shaxarsozlik kabi soxalarga e'tabor berganligi tutrisida keragidan ortikcha ezilgan. Xullas, sovetlar davrida Uzb-n ogir vaziyatga tushib koldi. Resp-dan chetga chikarilaetgan maxsulotning 2\3 kismi xom ashe xissasiga tugri keldi. Uzb-ga chetdan keltirilaetgan narsaiaming 60 foizini esa mashminalar, asbob-uskunalar, epgil sanoat va ozik-ovkat sanoati maxsulotlari tashkil etdi. Mi dlin nafsoniyatga katti к tegadigan jumbok kuzga erkin tashlanib koldi. Resp-ka uzi ter tuki b etishtiradigan va Markazga etkazib beradigan juda kimmatli xom ashe maxsulotlari - paxta, nitron, kaprolaktam va boshkalami uzida tayer maxsulot tarzida ishlab chikarish imkoniyati bulmaganligndan, uni tayer maxsulot tovarlam shaklida bir necha barrobar kimmat narxJarda Markazdan sotib olishga majbuo bulli. Natijada xaet uchun goyat zarur va kimmatli xom ashelami ishlab chikaraetgan Uzb-n bu maxsulotlarni etishtirishda foyda emas, zarar kurdi.
   
5. 
   Umumxalq saylovida I.A. Karimovning O'zbekiston Respublikasi Prezidenti etit) saylanishi. 1991 yil 29 dekabrda Uzb-da bulib utgan referendum va Prezident saylovlari. 1991 yil 29 dekabr Uzb-n xududida bulib utgan referendum va Prezidentlik saylovlari Mustakilligimiz yutuklaridan biri edi. Mustakil UzR uzining birinchi Prezidentlik saylovlarini xalk referendumbi orkali uzini birinchi yurtboshisiga saylovlar utkazdi. Bu utkazilgan saylov referendum va odil yul bilan olib borildi va xalkimiz bir ovozda I.A. Karimovga saylov berishda Uzb-n xududida utkazilgan saylovlar tuda konunlarga moe xolda konun chegarasidan chikarilmagan xolda saylov utkazildi. 1991 yil 29 dekabr kuni utkazilgan prezidenlik saylovlari uziga xos xususiyatlariga ega. Bu tarixiy vokea juda katta mexnat, siyosiy faolliqmilliy yaxlitliq goyalar va maksadlar mushtarakligi maxsuli buldi. Bu sharafli ishni Markaziy saylov komissiyasi, 13 saylov okrugi va kariyb 7 mingta uchastka saylov komissiyasi amalga oshirdi. Asosiy vazifa UzR Prezidentini saylash xakidagi konun talablarini ogishmay amalga oshirish, bir tomondan, millionlab fukarolarga uz konstitutsiyaviy xukuklaridan foydalanishga, xoxish-irodalarini erkin bildirishga sharoit ya rau' b berildi. I.A Karimov - Uzb-ning umumxalk tomonidan mukobillik asosida saylangan birinchi Prezidenti. Markaziy saylov komissiyasi okrug komissiyalari majlis baenlarini kurib chikib, UzR Prezidenti saylovi tutrisidagi konunning 35-moddasiga asosan Isloirt Abduganievich Karimovnn 1991 yil 29 dekabrda UzR Prezidenti I.A.Karimov uz vazifasini bajarishga kirishdi. Uzb-n Oliy Kengashining 1992 yil 4 yanvarda bulgan navbatdan tashkari IX sessiyasida Prezident Islom Karimov kasamyod kildi: «Uzb-n Resp-si Prezidenti lavozimini bajarishga knrnshar ekanman, Resp-miz xalklariga s ad okat bilan xizmat kilishga, fukarolaming xuku к va erkinlariga kafolat berishga, Uzb-n Resp-si Konstitutsiyasiga kat'iy rioya etish ga, zimmamga yuklangan yuksak vazifalami vijdondan bajarishga kasamyod kilaman». SHuni aloxida ta'kidlash joizki, Rssp-ning barcha xududlariga saylov uyushkoklik bilan, konunlarga ka'tiy amal kilipgan xolda saylovchilarning yuksak faolligida utdi. Saylov puxta tashkil etilgandi
   

51315788.

1. 
   . Ibtidoiy jamiyat, uni davrlashtirish va bu boradagi yondashuvlar. Arxeologlarning Afrika va Yava orolida olib brogan tadqiqotlari sayyoramizda odamlar 3-2,5 million yillardan beri yashab kelayotganligini ko’rsatadi. Taxminan ana shu davrdan boshlangan ibtidoiy jamiyat mehnat qurollari toshdan yasalgani sababli paleolit (grekcha «palayos» -qadimgi, «litos» -tosh degan ma’noni bildiradi) - qadimgi tosh davri deb ataladi. Paleolit davri o’z navbatida uch bosqichdan - ilk paleolit, o’rta paleolit va so’nggi paleolitdan iborat. Ilk paleolit bundan 3-2,5 million yillardan 100 minginchi yillargacha bo’lgan davrni o’z ichiga oladi. Arxeologlar ilk paleolit davrida taxminan 700-300 ming yillar ilgari bo’lib o’tgan Shel1 va taxminan 300-100 ming yillar ilgari bo’lib o’tgan Ashel2 davri bo’lganligini ham ta’kidlaydilar. O’rta paleolit bosqichi bundan 100-40 ming yillar ilgarigi davrdir. Arxeologiyada bu davr Muste3 madaniyati ham deb yuritiladi. So’nggi paleolit bosqichi miloddan taxminan 40-12 ming yillar ilgarigi davrdir. Ibtidoiy jamiyatning ikkinchi davri mezolit /yunoncha «mezos» - o’rta, «litos» - tosh degan ma’noni bildiradi/ - o’rta tosh davri deyiladi va u miloddan avvalgi 12 minginchi yillardan 7 minginchi yillargacha davom etadi. Odamlarning paleolit va mezolit bosqichlaridagi termachilik va ovchilikka asoslangan turmush tarzi tabiatdagi tayyor narsalarni o’zlashtirish, iste’mol qilish xo’jaligi deb ham ataladi. Mezolit davrida tarixiy taraqqiyotning notekis rivojlanish qonuni amal qila boshlaydi. . Uchinchi davr Neolit /yunoncha «neos» - yangi, «litos» tosh degan ma’noni bildiradi/-yangi tosh davri bo’lib, unga miloddan avvalgi 6-4 minginchi yillar kiradi. . To’rtinchi davr eneolit, ya’ni misdan qurollar yasash o’zlashtirilgani uchun tosh-mis davri deyiladi, u miloddan avvalgi 4 minginchi yillarda yuz beradi. Beshinchi davr bronza, ya’ni mis va qalay qotishmasidan mehnat qurollari yasash o’zlashtirilgan davr bo’lib, miloddan avvalgi 3-2 minginchi yillarni o’z ichiga oladi. Miloddan avvalgi bir minginchi yillar boshlarida temirdan turli qurollar va asbob-uskunalar yasashning o’zlatirilishi natijasida temir asri boshlanadi.
   
2. 
   Xiva xonligining Rossiya bilan aloqalari Shoxniyoz xonlik makomiga ega bulgach, uz xomiysidan yuz ugirib, mustaxkam tayanch kidirnb, Rossiya xukmdori Petr 1ga xat yullab, Xnvani Rossiya tarkibiga kushib olnshni suraydi.Sharkda ta’sir utkazishni maksad kilib kuygan rus podshosi 1703 yilda Xivaning Rossiya xududida kushib olingani xakida yorlik junatdi.Lekin 1702-1715 yillarda xonlik kilgan Arab Muxammad bunga axamiyat bermadi.Bu rus podshosining Urta Osiyoga e’tiborini karatdi, xolos.U Xiva xonligini rasman tobe kilish maksadida Aleksandr - Bekovich -Cherkasskiy raxbarligida Xivaga xarbiy ekspedisiya tayyorladi.Arab Muxammad va uning vorisi Shergoziyxon (1715-1728) davrida xonlikdagi siyosiy nizolar mamlakatning iktisodini xam izdan chikardi.Shergozixon olti ming rus askari Bilan 1717 yilda xonlik xududiga kirib kolgan rus xarbiy ekspedisiyasini yaxshi kutib oldi.Uning maslaxati Bilan Belovich - Chernasskiy kushinlarini 3 ga bulib jonlashtirdi.Kulay vaziyatdan foydalangan xivatiklar rus kushinlarini butunlay kirib tashlashdi. Natijada rus xarbiy ekspednsiyasi samarasiz yakunlandi.
   
3. 
   Turkiston general-gubcrnatorliginingtashkil etilishi. Turkistonni boshkaruv tartibi 1886 yili kabul kilingan "Turkiston ulkasini boshkarish tugrisidagi Nizom"da koiiuniy jixatdan rejalashtirildi.Gubernatorlikning xukuk va vazifalari "Oltin yorlik" deb aytilgan. Xujjatda podshoning 1867 y. general- gubemator fon Kaufman nomiga bulgan farmonida belgilangan. CHor Rossiyasi Turkistonda markazlashgan kuchli xarbiy xokimiyat zarur deb xisoblab, gencral-gubernatorlikka cheklanmagan vakolatlar berdi, bu xokimiyat rasman "Xarbiy xalk boshkaruvi" deyilgan. Aslida bu xokimiyat tula xarbiylar kulida edi. 1873 yilda general-gubemator Kaufman "Turkistonni boshkarish tugrisidagi Nizom'ning yangi loyixasini takdim etdi. Bu loyixa xokimiyatni kuchaytirish goyasi bilan sutorilgan edi, Xarbiy gubematorlar koshida viloyat boshkarmalari bulib, ular gubernator boshkarmasi xukuklariga ega bulishgan. Viloyat xayotining barcha masalalari shu boshkannada kuribchikilgan
   
4. 
   O'zbekiston SSRningtashkiltopishi.Tarixdan bizshuni bilamizki, 1925 yil fevralda milliy davlat chegaralanish utkaziladi.Keyin esa Uzbekiston Sovetlarining lkkurultoyi «Uzbekiston SSSR tuzilgani tugrnsidatdeklaratsiya»ni tasdiklashdi.1925 yil 13 may kuni SSSR Sovetlaming III kurultoyida Uzbekiston SSR Sovet Sotsiologik Respublikalar Ittifoki tarkibiga kabul kilindi.Xalk komisarliklari va idoralari tuzildi.Urta Oliy respublikalarining xalk xujaligi va madaniyatni ustidan nazoratni kuchaytnrish maksadida 1923 yilda tashkil etilgan. 1926 yili kaytadan tuzilgan Urta Osiyo Iktisodiy Kengashi Sredaz EKOSO tuz ildi. 20-yillarda boshka respublikalararo boshkaruv organlari: Urta Osiyo suv xujaligi boshkarmasi (Sredazvodxoz) Urta Osiyo Davlat tian kumitasi (Sredazgoepkan), Urta Osiyo Xalk xujazigi Oliy Kengashi, VSSPS Urta Osiyo byurosi, turli Ittifok xalk komisarliklarining filiaplari xam taishkil etiladn. Uzbekiston Kompartiyasining 1 chi ta'sis kurultoyi 1925 yil 6-12 fevralda Buxoroda bulib utdi.Unda Akmap Ikromov (1898-1938) kotibi kilib sayl a nadi. Uzbekiston Kompartiyasining III (1927 y) va VI (1929) yil kurultoylarnda bu masalalar muxim urin tutdi, kishlokda 1921 yildayok yuzaga kelgan «Kushchi» itifoki ommaviy tashkilot bulib katdi. 1917 yil martda Uzbekiston SSR Sovetlaming II kurultoyi Konstitushiya kabul kilindi. 1936 yil noyabrida SSSR Sovetlarining favkulotda SH kurultoyi chakirildi.U yangi Konstitutsnya asosida Uz SSRning yangi Konstiutsiyasi kabul kilindi. 1937yil fevralida respublika Sovetlaming favkulodda VI kurultoyi bu Konstitutsiya tasdikladi.YAngi Konstitutsnya ga muofik 1938 yil 25 iyunda Oliy Sovetga saylovlar bulib utdi. UzSSR Oliy Soveti Prezidiumini saylandi. Va Respublika Xalk Komissarlari Soveti tuzildi.1930 yil 29 dekabrda maxalliy Sovetga saylovlar utkazildi.Oliy Sovet Prezidiumining 1941 yil 6martdagi farmoniga muofik Andijon, Namangan viloyatlari tuzildi. 1940 yil sentyabrida UzSSR XaiK Komissarlari Soveti koshida Iktisodiy kengash tashkil etdi va usha oyda Davlat nazorati xglk komissarligi tashkil etidtSovet Ittifokining yakayu-yagona raxbari bulib olgan I.Statmining shaxsga siginish tobora ^A'chaydi.UzSSRning yangi Konstiutsiyasi amaaga totalitar rejimining asoslariji konui yuli bilan yanada mustaxkamlandi, demokratik prinsiplar kogozga e'tirof kilinsada, aslida unga rioya kilinmaezi
   

5. O’zbekisionda qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyati tarmoqlarining shakllanishi. SHu tardka Uz-n mustakkilik xukukiy demokratik davlat va fukarolik jamiyatini kurish yuliga kirdi. Bozor iktisodiyotiga utish xalkaro xukukning mustakil sub'ekti sifatida - jaxok xamjamiyatiga kirish kirish yulini tutdi. Prizideit I.Karimov «Uzb-n uz istiklol va tarakkiyoti Yuli kitobida yangilangan jamiyatning siyosiy va davlat tuzilishi insonga uning siyosiy, iktisodiy va ijtimoiy turmush tarziwi erkin tanlab olishni kafolatlashi kerak deb kursatgan edi. Ayn i chogda siyosiy soxada bu konun chnkaruvchi, ijro etilishi va sud xokimiyati vakolatlarini ajratish asosida ilmiy davlatchilikni Ьафо etish jamiyatning siyosiy tizimini tubdan yaxshilash respublika xokimiyati xamda maxalliy xoknmiyatning vakolatlari va vazifalarini anik belgalab kuyish adolath va insonparvar konunchilikni vujudga keltirish mumkin- deb takidlagan edi. Ana shu yul yuriklar va kursatmalar asosida mom-mda mV'xim ishlar amalga oshirildi. 1990 yil 18 fevralda Uzb-n Oliy kengashining navbatdagi yangi tartibi saylandi. U uz faolnyatini boshlash paytida sobik shuro tieimining konunlari amapda edi. Mustakil Uzb-ning mustakillik tarakiyoti dastlab ana shu konunlar doirasiga boshladi. 1990-94 yillarda oliv kengash 200ga yakin kun 500dan ortik karor kilgan edi.