Mexanizatsiyalash muhandislari instituti ekologiya va suv resurslarini boshqarish



Download 0,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/30
Sana29.12.2021
Hajmi0,54 Mb.
#76615
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   30
Bog'liq
Э Э методичка(lotin) togirlangan oxirgi variant-конвертирован

3-Topshiriq 

 

Katta 


O`zbekiston 

magistral 

yo`lida 

(Toshkent-Buxoro) 

transport 

yo`lkasidagi  ekologik  holatni  baholang.  Bunda  transportlardagi  tabiatni  texnik 

muhofaza  qilish,  yo`l  chetidagi  ta’sir  chegaralarini,  atrof-muhitda  birikmalar 

miqdorini  oshishini,  tabiiy  landshaftlarga,  bioxilma-  xillikka  ta’sirlarini  hisobga 

oling. 

 



 

12 


2-mavzu I 

“KLASTER” 

 

 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tuproq 


qatlamini turli 

zaharli 


moddalar bilan 

ifloslanishi 

Ekologik talablarga 

javob bermaydigan 

hududlar (73 %) 

Qora metallarni qazib 

chiqarishni oshib 

borishi 


Metallurgiya 

sanoatini rivojlanishi 

Energiyani ko`p iste’mol 

qiladigan tarmoqlar 

rivojlanishi  

Atmosfera havosini 

gazlar bilan 

ifloslanishi 

O`zbekistondagi 

ekologik vaziyat 

Suv resurslarini 

ifloslanishi

 

Rangli metallar qayta ishlash  



sohasini rivojlanishi  

Kon-sanoat sohasini 

rivojlanishi 

Zaharli 


moddalarni 

chiqargan 

korxonalarni 

qurilishi 

O`simlik va 

hayvonot 

dunyosini 

kamayib 


borishi  

Tuproqni 

meliorativ 

holatini 

yomonlashuvi 

Suv resurslari 

sifatini 

yomonlashuvi  

Aholi yashash 

manzillarida 

ekologik 

vazityatning 

yomonlashuvi 

Tabiiy 


komponentlarda 

ekologik holat 

sezilarli 

o`zgargan 




 

13 


2-mavzu II 

 “KLASTER” 

 

 

 



Tuproqni pestistidlar 

bilan ifloslanishi 

Keskin ekologik 

holat 


Respublika 

viloyatlaridagi 

ekologik vaziyat 

Ichimlik suvini Davlat standartiga 

to`g`ri kelmaganligi 

Oziq-ovqat hom 

ashyosini Davlat 

standartiga to`g`ri 

kelmasligi  

Favqulotda ekologik 

holat. 

Ichimlik suvi va oziq-

ovqatlari Davlat 

standartiga javob 

bermasligi 

Halokatli ekologik 

holat 

Qoniqarli ekologik 



holat

 

Atmosfera 



havosini 

ifloslanishi 

Tabiiy 

komponentlar va 

hududlarni 

ekologik holatini 

o`rganilganligi

 



 

14 


2-mavzu III 

“KLASTER” 

 

 

 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mo`ynoq 


 

Uncha keskin 

bo`lmagan 

(120-150 ball) 

Toshkent 

Keskin bo`lmagan 

(120 baldan past) 

O`rtacha keskin  

(150-250 ball) 

Asaka 


Baliqchi  

Kosonsoy 

Norin 

Viloyat tumanlardagi 



ekologik vaziyat 

Navoiy 


Navbahor

 

Juda keskin 



(250-400 ball)

 

Andijon 



Oltinko`l 

Mingbuloq 

Namangan 

Bog`dod 


Beshariq 

Bo`ka  


Yuqori-Chirchiq 

Yangi-yo`l 

Amudaryo 

Beruniy Kegayli 

Nukus Chimboy 

To`rtko`l 

Qo`ng`irot

 

Urganch 



Xazorasp 

Yangiobod

 

Muborak 


Termiz 

Piskent 


Favqulodda keskin 

(400 va undan ortiq 

ball)

 

Zangiota 




 

15 


3 – mavzu. Atmoferaga, suvga, tuproq qatlamiga, hayvonot va o`simlik 

dunyosiga bo`ladigan ta’sirlarni baholash

 

Maqsad:  Tabiat  komponentlari  –  atmosferaga,  suvga,  tuproqga  va  biologik 

resurslarga  bo`ladigan  salbiy  ta’sirlarni  ekologik  ekspertiza  nuqtayi  nazardan 

baholashni o`rgatishdan iborat 



 

Mashg`ulot rejasi: 

 

1. 

Atmosfera havosiga bo`ladigan ta’sirlarni baholash. 

2. 

Suv resurslariga bo`ladigan ta’sirlarni baholash. 

3. 

Yer resurslariga bo`ladigan ta’sirlarni baholash. 

4. 

Biologik resurslarga bo`ladigan ta’sirlarni baholash. 

 

1. 

Atmosfera havosiga bo`ladigan ta’sirlarni baholash 

 

Atrof-muhitning  ekologik  holati  va  hududlarda  ekologik  muvozanatning 



buzilishi ko`p jihatdan atmosferaga antropogen ta’sirning salbiy xususiyatlari bilan 

belgilanadi.  O`zbekistonda  35  mingdan  ko`proq  havoni  bulg`ayotgan  doimiy 

manbalar  bo`lib,  ularning  faqat  yarmiga  yaqini  chang  va  zaharli  gazlarni 

ushlagichlar  bilan  jihozlangan,  1,5  mingta  manbalar  chang  ushlagich  qurilmalar 

bilan  jihozlanmagan.  Mavjud  qurilmalarning  o`rtacha  samaradorligi  ham  60-70% 

oshmaydi.  Bulardan  tashqari  atmosferaning  avtomobillar  tomonidan  ifloslanishi 

ayniqsa shaharlarda katta ko`rsatkichlarga ega. 

Respublikada  har  yili  atmosferaga  doimiy  va  harakatlanuvchi  manbalardan 

chiqariladigan  ifloslantiruvchi  chiqindi  miqdori  1,8  mln  tonnani  tashkil  etadi. 

Atmosferaga  chiqarilgan  chiqindilar  umumiy  miqdorida  sanoat  tarmoqlarining 

ulushi  (%  hisobida)  quyidagicha  taqsimlangan:  isitish  sanoati  40,  elektro 

energetika-28, metallurgiya-14, qurilish industriyasi-5, kimyo sanoati-3. 

Doimiy  manbalardan  atmosferaga  150  xildan  ortiq  ifloslantiruvchi  moddalar 

chiqariladi.  Atmosfera  havosidagi  eng  ko`p  zaharli  moddalar  sanoat  zonalariga 

yaqin  joylashgan  (yoki  o`sha  tomondan  shamol  esganda)  turar-joy  rayonlarida 

bo`lib,  bu  yerda  standartlarda  ko`rsatilgan  miqdordan  ancha  yuqori  bo`lishi 

kuzatilgan.  Olmaliq,  Chirchiq,  Navoiy,  Samarqand  va  Farg`ona  Shaharlarida 

kimyo  va  metallurgiya  sanoati  korxonalarining  kimyoviy  moddalari  atmosfera 

havosini  eng  ko`p  darajada  ifloslaydi.  Yirik  shaharlarda  atmosfera  havosini 

ifloslovchi  asosiy  omil  shahar  transportidir.  Masalan  Toshkent  shahri 

atmosferasining  ifloslanishida  shahar  transportining  hissasi  80%  dan  ortadi. 

Umuman  respublika  bo`yicha  atmosferaga  chiqariladigan  ifloslantiruvchi 

moddalarning  53%  avtomobil  transporti  hissasiga  to`g`ri  kelali  (0,98  mln  t). 

Respublika  doimiy  manbalaridan  chiqadigan  chiqindilarning  84%  Toshkent, 

Qashqadaryo, Buhoro, Farg`ona, Navoiy viloyatlari hissasiga to`g`ri keladi. 

Tabiiy  ifloslantiruvchi  manbalar  qatoriga  Qizilqum  va  Qoraqum  sahrolari, 

Orol  dengizining  qurib  borishi  tufayli  paydo  bo`lgan  «Orolqum»  chang  va  tuz 



 

16 


sahrosi  kiradi.  Surxondaryo  viloyatining  ko`plab  tumanlari  Tojikiston  alyuminiy 

zavodining  (Mirzo  Tursunzoda  shahri)  zaharli  chiqindilardan  katta  zarar 

ko`rmoqdalar. 

Atmosferaning  ifloslantiradigan  manbalar  va  ularning  zararlari  ustidan 

ekologik ekspertiza nazoratini amalga oshirishda quyidagi chora-tadbirlarni amalga 

oshirishga  alohida  e’tibor  berish  lozim:  a)  eng  yirik  ifloslantiruchi  korxonalar 

tomonidan  atmosferaga  chiqindi  chiqarib  tashlashni  maksimum  qisqartirish;  b) 

muntazam  ravishda  avtotransportda  yongan  gazlarning  chiqarilishiga  qarshi 

kurash; v) korxonalarda texnologiya jarayonlarini takomillashtirish, zamonaviy va 

mukammal  havo  tozalagich  moslamalardan  foydalanish;  g)  atmosfera  havosining 

tozaligi ustidan nazoratni kuchaytirish. 


Download 0,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   30




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish