Mexanizatsiyalash muhandislari instituti ekologiya va suv resurslarini boshqarish

 

2. 

Suv resurslari 

 

Suv  resurslari  O`zbekistonning  qurg`oqchil  keskin  kontinental  iqlimli, 

hududlarida  cho`llar  hukumron  mavqega  ega  bo`lgan  sharoitda  hayotiy  muhim 

ahamiyatga  ega.  Mamlakatda  har  yili  60  kub  km  hajmda  suv  sarflanadi. 

O`zbekistonda  foydalaniladigan  daryo  suv  oqimlarining  asosiy  qismi  (85%) 

Qirg`iziston va Tojikiston tog`laridan boshlanadi. Suvdan oqilona foydalanmaslik, 

uning  ifloslanishi,  sifati  pastligi  va  yetishmasligi  bir  qator  muammolarni  keltirib 

chiqarmoqda.  Bularga  quyidagilar  kiradi:  a)  ko`plab  oqar  suvlarning  va  yer  osti 

suvlarining ifloslanganligi. Masalan, aniqlangan yer osti chuchuk suvlarining 40% 

ichishga  yaroqsiz  holga  kelib  qolgan;  b)  aholining  ichimlik  suvi  bilan  yetarli 

ta’minlanmaganligi.  Umuman  mamlakatning  uchdan  bir  qismining  aholisi  davlat 

standartlariga  to`g`ri  kelmaydigan  ichimlik  suvini  iste’mol  qilmoqda;  v) 

sug`orishda  suvdan  tejamkorlik  bilan  foydalanmaslik.  Oqib  kelayotgan  suvning 

40%  sug`orish  tarmoqlarida  va  qariyb  20%  sug`orish  jarayonida  yo`qotiladi.  Suv 

tanqis  sharoitda  dalani  ortiqcha  sug`orish  yerning  sho`rlanishiga,  yer  osti 

suvlarining  yer  yuzasiga  yaqinligi  va  boshqa  sabablarga  ko`ra  aholi  yashaydigan 

joylarning suv ostida qolishiga olib keladi; g) yer yuzasidagi suvning ifloslanishi. 

Sug`oriladigan dehqonchilik yer yuzasidagi suvni ifloslovchi asosiy manba bo`lib, 

jami  suvning  78%ini,  sanoat  18%ini,  kommunal  xo`jalik  4%  ini  ifloslaydi. 

Kollektor−zovurda  oqayotgan  suvning  deyarli  yarmi  respublika  oqar  suv 

tarmoqlariga va suv havzalariga tushadi; d) komunnal xo`jaligi va sanoat oqavalari. 

Qishloqlardan oqib chiqadigan oqava suvlar hech qayerda tozalanmaydi va u oqar 

suvlarni,  suv  havzalarini  bakteriyalar  bilan  zararlaydi.  Kanalizatsiya  tarmoqlarini 

qurish  suv  ta’minotiga  nisbatan  ancha  orqada  qolmoqda.  Masalan,  shahar 

aholisining  54%,  qishloq  aholisning  3%igina  kanalizatsiya  bilan  ta’minlangan. 

Sanoat  korxonalari  jami  suvning  20%  dan  kamrog`ini  ishlatsa  ham  ular  joylarda 

muhitni ifloslaydigan xavfli manbalarni vujudga keltiradi. 

---

 

17