Mexanika. Moddiy nuqta kinematikasi. Ilgarilanma harakatda tezlik va tezlanish

MOLEKULYAR-KINETIK NAZARIYA QONUNLARI
Molekulalarning sonini topish formulasi quyidagicha:
, (1)
bu yerda m/ μ - modda miqdori, N_A =6,023·10²³ 1/mol - Avagadro soni, μ=m₀·N_A – bu yerda μ - moddaning molyar massasi, m₀- molekulaning massasi.
Gaz holatini aniqlaydigan kattaliklar asosan uchta: temperatura, bosim, hajm va massa. Temperatura – jismning issiqlik darajasini aniqlaydi. ХBS da temperatura Kelvinda o‘lchanadi. Amalda esa u Selsiyda ham o‘lchanadi. Absolyut temperatura (T)bilan t orasida quyidagi bog‘lanish mavjud:
. (2)
Ayrim mamlakatlarda temperatura Farangeyt shkalasida o‘lchanadi:
. (3)
Bosim birlik yuzaga ta’sir etuvchi kuch bilan o‘lchanadi.
. (4)
Boyl – Mariott qonuni.Izotermik gaz jarayonlarni ingliz olimi Boyl va fransuz olimi Mariott bir – biridan mustaqil ravishda o‘rganib, quyidagi qonunni yaratdi. Berilgan massali gaz uchun o‘zgarmas temperaturada gazning bosimi uning hajmiga teskari proporsional o‘zgaradi. pV=const,yoki
. (5)
Gey – Lyussak qonuni.Berilgan massali gaz uchun o‘zgarmas bosimda gazning hajmi temperatura o‘zgarishi bilan chiziqli o‘zgaradi:
. (6)
Bu yerda V₀=0⁰C dagi hajm
V-biror temperaturadagidagi hajm
(7)
Selsiy shkalasidan Kelvin shkalasiga o‘tsak, bu qonun quyidagicha ifodalanadi:
. (8)
Sharl qonuni.Berilgan massali gaz uchun o‘zgarmas hajmda gazning bosimi temperaturaga chiziqli o‘zgaradi.
. (9)
Bu yerda P₀-0⁰C dagi bosim
P-biror t-dagi bosim
(10)
Selsiy shkalasidan Kelvin shkalasiga o‘tsak, bu qonun quyidagicha ifodalanadi:
. (11)
Dalton qonuni. Gaz aralashmasining bosimi bu aralashmaga kiruvchi gazlarning parsial bosimlarining yig‘indisiga teng
. (12)
Avogadro qonuni.normal sharoitda har qanday gazning bir mol miqdori bir xil hajmni egallaydi. Normal sharoit uchun t = 0⁰C, P = 760 mm.sim.ust. , .
Ideal gazning holat tenglamasi. Klapeyron tomonian ideal gazning parametrlari orasidagi bog‘lanishni quyidagicha aniqlangan
, (13)
bu yerda B – solishtirma gaz doimiysi.
Mendeleyev bu qonunni 1 mol gaz uchun qo‘llab, quyidagi bog‘lanishni aniqladi:
, (14)
bu yerda R – universial gaz doimiysi, V -1mol gazning hajmi
. (15)
Istalgan m massali gaz uchun bu tenglamani quyidagicha yozish mumkin.
. (16)
Bu tenglamadan gaz zichligini topish mumkin.
₍₁₇₎
tenglamadan gaz zichligini topish mumkin.
Normal sharoit uchun universal gaz doimiysining qiymatini hisoblaymiz:
. (18)