Mexanika. Moddiy nuqta kinematikasi. Ilgarilanma harakatda tezlik va tezlanish

IDEAL GAZLAR KINETIK NAZARIYASINING ASOSIY TENGLAMASI Gazlar kinetik nazariyasining asosiy tenglamasi XIX asrning 50-yillarida nemis olimi Klauziustomonidan chiqarilgan edi. Bu tenglama gaz bosimini, molekulalarning kinetik energiyasini aniqlashga yordam beradi.
. (1)
₍₂₎
bo‘lgani uchun quyidagini yozamiz:
. (3)
Gazning ichki energiyasi quyidagi formula yordamida aniqlanadi.
. (4)
Bu yerda gaz molekulasining erkinlik darajalar soni va uning qiymati bir atomli gazlar uchun , ikki atomli gazlar uchun , uch va undan ortiq atomli gazlar uchun esa .
Demak, har qanday gaz massasining ichki enegiyasi gaz molekulasining erkinlik darajasi soniga, absolyut temperaturasiga va gaz massasiga to‘g‘ri proporsional.
Gaz molekulalarining tartibsiz harakati natijasida gaz uzluksiz aralashib turadi. Diffuziya, issiqlik o‘tkazuvchanlik va ichki ishqalanish (yopishqoqlik) hodisalari gaz molekulalarining aralashib turishi bilan bog‘liq bo‘lib, ular umumiy nom bilan - ko‘chish hodisalari deb ataladi. a) diffuziya xodisasida moddaning massasi ko‘chadi.
. (5)
Bu qonunni nemis olimi Fikaniqlagani uchun uning nomi bilan yuritiladi. Bu formuladagi D - diffuziya koeffisienti bo‘lib, u son jihatdan zichlik gradienti bo‘lganda 1m²yuzadan 1s vaqt ichida ko‘chib o‘tgan gazning massasiga teng. Diffuziya koeffisienti birligida o‘lchanadi.
Temperatura kamayayotgan OXyo‘nalishiga perpendikulyar bo‘lgan S yuza orqali ko`chayotgan ∆Q issiqlik miqdori bu yuzaning kattaligiga, ko‘chish vaqti ∆tga va temperatura gradienti ga proporsional b) issiqlik o‘tkazuvchanlik
. (6)
Bu Fure qonunni deyiladi. Bu yerda χissiqlik o‘tkazuvchanlik koeefisienti bo‘lib, u son jihatdan temperatura gradienti bo‘lganda 1m² yuzadan1s vaqt ichida ko‘chib o‘tgan issiqlik miqdoriga teng. Issiqlik o‘tkazuvchanlikda energiya ko‘chiriladi.
Nyuton o‘rgangan:
Naydan gaz o‘tayotganda gaz qatlamlari orasida ishqalanish kuchi hosil bo‘ladi. Bu kuch
, (7)
bu yerda - ichki ishqalanish (yopishqoqlik) koeffisienti bo‘lib, u son jihatdan gazning tezlik gradienti 1c^-1bo‘lgan parallel harakatlanuvchi qatlamlarining 1m² urinish yuzasiga ta’sir qiluvchi ichki ishqalanish kuchiga teng. Yopishqoqlik koeffisienti birligida, ba’zan esa Puazlarda o‘lchanadi.
Ichki ishqalanishda harakat miqdori ko‘chiriladi.