Мевачилик ва узумчилик кафедраси мевачилик” фанидан тақдимот

---

МЕВАЧИЛИК ВА УЗУМЧИЛИК 
КАФЕДРАСИ
МЕВАЧИЛИК” ФАНИДАН
ТАҚДИМОТ

---

9 МАВЗУ: ТОҒЛИ МИНТАҚАЛАРДА 
МЕВАЧИЛИК
Режа:
1. Тоғ минтақасининг характеристикаси.
2. Тоғ қияликларида ерга ишлов бериш.
3. Тоғ қияликларида боғ барпо этиш.

---

Республикамизнинг тоғ ва тоғ олди минтақаларида боғ-
токзорлар учун уч тоифа ер яроқли деб аниқланган.
1 – тоифа – бу суғориладиган нотекис ерлар бўлиб,
ғалла ўсимликлари етиштириш мумкин эмас. Мана шундай
ерларда ишчи кучлари етарли бўлган тақдирда мева ва
узумдан юқори ҳосил олиш мумкин. Боғ ва токзорлар контур
усулида экилади.
2– тоифа – бу ярим лалмикор суғорилиши чекланиб,
ёғингарчилик ҳисобига боғ – токзорлар барпо қилинадиган
ерлар.
3– тоифа – бу лалмикор ерлар бўлиб, боғ ва токзорлар
фақат йиллик ёғингарчилик 500 дан 700 мм. миқдорда
таъминланган ерлар.
Ўзбекистоннинг тоғ ва тоғолди минтақаларида 
боғдорчилик ва узумчиликни ривожлантириш

---

Ўзбекистоннинг тоғ ва тоғ этаклари табиий
шароити жиҳатидан водий қисмидан сезиларли
даражада фарқ қилади. Тоғ ва тоғ атакларида ёғин
кўп ёғади, қишда ер юзи қор билан қалин қопланади
ва узоқ вақтгача қор эримайди. Ҳаво кўпинча
булутли,
сернам,
ёзда
салқинроқ
бўлади.
Ўсимликларнинг ўсув даври қисқароқ бўлиб, баҳор
кечроқ бошланади ва ҳоказо. Ёзда (июнь-августда)
баъзан эса май ва сентябрда ёғингарчилик умуман
бўлмайди. Лекин қолган даврларда ёмғир 1000 мм
гача ва ундан ҳам кўпроқ ёғади. Тоққа юқори
кўтарилган сари температура пасая боради. Тоғ ва
тоғ этакларидаги ерлар, қоя тошларни ҳисобга
олмаганда, бирмунча унумдордир. Аммо сел ва
эриган қор сувлари кўпинча бу тупроқни ювиб,
оқизиб
кетади
(тупроқ
эрозияси).
Тик
ёнбағирлардаги
ерларга
экин
экиш
қийин.
Республикада бундай ерлар неча юз минг гектарни
ташкил этади.

---

Бундай ерларнинг бир қисмига Тоғли
суғорилмайдиган) экинлар экилади, қолган
қисми эса мол боқиш учун фойдаланилади.
Денгиз сатҳидан 1000-1500 м ва ундан ҳам
баландда жойлашган, ҳар йили мавсумда 500-
600 мм дан кўпроқ ёғин тушадиган ерларда
мевазор боғлар барпо қилиниши мумкин.
Тоғлар ва тоғ этакларидаги Тоғликор
ерларда ҳам, худди текисликлардаги сингари,
барча мева турлари билан бирга анжир, анор,
унаби (жийда) ўстириш мумкин. Бу ерларда
бодом, ёнғоқ, пекан, ўрик, йирик мевали
дўлана, унаби ва писта ўстириш айниқса
самаралидир.

---