Мевачилик асослари doc

Муҳокама учун саволлар: 
 
1. Боғ қатор ораларини ишлаш усуллари нималардан иборат? 
2. Мева боғларида тупроққа асосий ишлов бериш қачон ўтказилади? 
3. Ўсув даврида қатор ораларига қачон ва неча мартагача ишлов берилади? 
4.Тупроққа ишлов беришда қандай машина ва қуроллардан фойдаланилади? 
 
 
 

---

127 
3.3. Боғларни ўғитлаш тизими 
 
 
Таянч иборалар – ўғитлаш, минерал, органик, микроўғитлар, азот, 
фосфор, калий, тупроқ унумдорлиги, чиринди миқдори, ўғитлаш меъёри, 
муддати, усули. 
Мева экинларидан юқори ҳосил олиш боғларда юқори агротехника 
комплексини қўллаш йўли билан бажарилиши мумкин, бунда ўғитлаш 
муҳим аҳамиятга эга. Боғларни ўғитлашда қуйидагиларга эътибор бериш 
лозим. 
1. Мева дарахтлари узоқ вақт бир жойда ўсади (20 йилдан 100 йилгача 
ва ҳатто ундан кўпроқ), бу тупроқдаги минерал ўғитларнинг бир 
томонлама сарфланишига олиб келади: 
2. Кучли ривожланган илдизларга эга, улар 6 метргача ва ундан ҳам 
чуқурроққа ва 10-12 м гача атрофга тарқалади, булар ўзлаштириш кийин 
бўлган озиқ моддалардан фойдаланишга қобилиятли бўлади. 
3. Дарахтларнинг ўсиши ва ривожланиши экологик шароитларга, 
айниқса тупроқ шароитига боғлиқ; 
4. Муҳитнинг ноқулай шароитларидан гармсел, шамол, совуқ ва шу 
кабилардан доимий равишда ҳимоя қилинишга муҳтож; 
5. Ёғочлик, барглар, куртаклар ва мевалар ҳосил қилиш учун 
тупроқдан кўп миқдорда озиқ моддалар ўзлаштиради. Боғ қатор ораларига 
экиладиган сабзавот – полиз экинлари азот, фосфор ва калийни кўп 
миқдорда ўзлаштиради. Бу мевачилик амалиётида ҳамма вақт ҳам ҳисобга 
олинмайди ва натижада мева дарахтлари кучсизланиб, уларнинг ўсиши ва 
ҳосилдорлиги камайиб кетади. 
Ўғитларнинг мева дарахтларига таъсири. Ўғитлардан оқилона 
фойдаланилса, улар ўсимликларнинг ер устки қисмлари ва илдизларнинг 
ривожланишига 
яхши 
таъсир 
этади. 
Ўғитланган 
ердаги 
олма 
дарахтларининг (Р.Р.Шредер номли ЎзБУВ ИИБ нинг маълумотлари) 
новдаси назоратга нисбатан 80 % кўп ўсган; ҳосили эса 25-75 % ошган, 
айрим ҳолларда – илдизлар регенерацияси 2-3 марта яхшиланади. Шу билан 
бирга бирмунча узоқ яшайди ва дарахтлар совуққа анча чидамли бўлиб 
боради; масалан, олма билан ўрикнинг чидамлиги 12-15 % (З.И.Корейша, 
А.А.Рибаков), органик-минерал ўғитлар билан ўғитланган шафтоли 
куртакларининг чидамлиги эса 25-30 % ортган (К.К.Назаров, А.А.Рибаков) 
ва бундай ерларда дарахтлар эрта ҳосилга киради. Уларда фотосинтез 
кучаяди, мева куртаклар кўп ҳосил бўлади ва мунтазам равишда ҳосил 
беради; фосфор ва калий ўғитлар мева етилишини тезлаштиради.