|
Ҳар томонлама ривожланган шахснинг мажбурий сифати бу катта меҳнаткашликдир. Мактабгача тарбиячининг иши ўзига хос хусусиятларга эга. Болани меҳнатга тайёрлаш бу унинг психологик тайёргарлигини шакллантиришдир. Психологик тайёрлик - бу ҳар қандай ишлаб чиқариш турини муваффақиятли ривожлантириш учун этарли бўлган шахснинг ривожланиш даражаси.
Юқори инсоний туйғуларнинг шаклланиши бола томонидан ижтимоий қадриятлар, ижтимоий талаблар ва жамият томонидан қабул қилинган ме'ёрларни ўзлаштириш жараёнида юз беради. Бола ўзига хос стандартлар тизимига эга: уларни ҳиссий жиҳатдан жозибали ёки жирканч, яхши ёки ёмон, чиройли ёки чиркин каби баҳолайди. Болалар доимо ижтимоий воқеликка қизиқишади. Биринчи муҳим восита бу болага таъсир этувчи, унинг онги ва руҳини озиқлантирувчи ижтимоий ҳақиқатдир.
Асосийси, болаларга ижтимоий дунёни "ичидан" кўрсатиш ва болага ижтимоий тажриба тўплашга, унинг дунёдаги ўрнини тушунишга ёрдам бериш. Меҳнат ҳам ижтимоий ҳодисадир. Меҳнат - бу одамларнинг бир-бирига бўлган ғамхўрлигининг намоёнидир.
Кўп қиррали ҳақиқат болага бевосита омон қолиш, муҳим ва қизиқарли мақсадларга эришиш учун муайян ме'ёр ва қоидаларни бажариш зарурлигини ҳис қилиш имконини беради. Боладаги кучли ҳиссий тажрибалар унинг биргаликдаги ҳаракатларга асосланган ҳолда, катталар билан бўлган муносабатини келтириб чиқаради. Ҳиссий ва оғзаки алоқа - бу бизнеснинг бизнес шакли учун бола мотивларини шакллантирадиган марказий алоқа. Мулоқот ва фаолият ҳиссиётлар мактаби ва одамлар ҳаётининг ижтимоий тажрибасини узатишда хизмат қилади. Бола ҳиссиётни, тажрибани ўрганишни ўрганади, атроф-муҳитга бўлган муносабатини, қобилиятларини намойиш этиш қобилиятига эга бўлади.
Мактабгача ёшдаги болалар учун меҳнат та'лими асосий вазифаларидан бири катталар иши билан танишиш ва унга ҳурматни ривожлантиришдир.
Болалар боғчасидан бошлаб болалар оддий воситалардан фойдаланишни, турли хил материалларнинг хусусиятларини ўрганишни, ўз-ўзини парвариш қилиш кўникмаларини эгаллашни, гуруҳда тозалик ва тартибни кузатишни, гулларга қарашни, столларни ўрнатишни, ўйинчоқларни тозалашни ўрганадилар. Уйда, улар доимий ва вақтинча бажарилиши мумкин бўлган вазифаларни бажариш орқали ота-оналарга ёрдам беришади. Болаларни меҳнат тарбиясида оила, ота-оналар ўрнакининг мустаҳкамлиги муҳим рол ўйнайди. Ота-оналар ўз мутахассислиги бўйича муваффақиятли ишлайдиган, ўз касбини севадиган ва болаларга меҳнат ҳақида ма'лумот берадиган оилаларда меҳнат та'лими учун қулай шароитлар яратилган. Ота-оналар ўзларининг меҳнат вазифаларига виждонан муносабатда бўлишлари, бошқаларнинг меҳнатига бўлган ҳурмат болаларга жуда катта та'сир қилишини чуқур англаб этишсин. Кучли иш муҳити, катталарнинг шахсий намунаси бола учун жуда муҳим рағбатдир.
Меҳнат - бу марказий ижтимоий ҳодисадир. Моддий ва ма'навий маданият об'ектларида акс этган барча қадриятлар инсон меҳнати билан яратилган. Болаликнинг бутун даври мобайнида, болалар моддий жиҳатдан катта ёшдагиларга қарам бўлиб, улар ишда ва уйда турли хил меҳнат фаолияти билан шуғулланадилар.
Болалар танасини ҳар томонлама ривожлантирадиган, онгни кескинлаштирадиган ва боланинг соғлиғини мустаҳкамлайдиган меҳнатнинг бир неча турлари мавжуд. Боланинг қобилиятларини ривожлантиришда меҳнат катта рол ўйнайди.
Қобилиятлар асосан этакчи фаолият шароитида ривожланади: мактабгача ёшда - ўйинда, бошланғич ва ўрта мактаб ёшида - ўқишда, ёшларда - касбий тайёргарликда.
Меҳнат ва меҳнат учун та'лим шахсни ҳар томонлама ривожлантиришнинг энг муҳим, алмаштириб бўлмайдиган воситасидир. Айнан шундай инсонни тарбиялаш юқори технологиялар асрида жуда долзарбдир.
Вазифалар:
Кичкинтойларнинг катталар фаолиятига бўлган қизиқишини яратиш ва сақлаш;
Боланинг энг оддий иш жараёнларини идрок этишига ишонч ҳосил қилинг;
Вояга этганлар меҳнатининг ё'налишини кўришга ёрдам бериш
Болалар меҳнатининг ўзига хос жараёнлари;
Яқинларингизга яхши туйғуларни, ҳурматни ривожлантириш
Буюмлар ва ўйинчоқлар, катталар меҳнати натижасида;
Болага тегишли сўз бирикмаларини ўзлаштиришга ёрдам беринг;
Ўйинда олинган таассуротларни акс эттиришга унданг.
Биз боламизни мустақил ҳаётга жасорат билан киришга тайёр бўлиш учун ўз вақтида тайёрлаймиз.
Шунинг учун биз боламизни хоҳлаймиз:
Мен меҳнат, одамлар ҳаётида жуда муҳим ўринни эгаллаб туришини, меҳнат аслида ҳаётнинг асоси эканлигини англадим.
Ишлаётганларнинг барчасини ҳурмат қилди ва меҳнатлари самарасини қадрлади;
Турли хил иш жойлари қандай бўлиши мумкинлиги, турли касб эгалари нима қилишлари, қандай асбоблар ва дастгоҳлар ёрдамида ва қандай натижалар билан танишган бўлар эдим;
У ўзи ишлашга тайёр эди, чунки у ҳам ёқади, ҳам қизиқ, ҳам зарурдир;
У меҳнатни ўрганар, зарур кўникмаларни ўзлаштирар, меҳнат қилар, одамларга фойда келтирар ва меҳнат қобилиятини ривожлантирар эди.
Do'stlaringiz bilan baham: |
