Metodika uzbek 2018. indd

O‘qish va tinglash matn turlari
Teens’ English 6 darsligidagi o‘qish va tinglash matnlari hayotiy 
matnlardir. Xilma-xil matn turlari berildi: gazeta va jurnal maqolalari, 
e’lonlar, etiketka, xatlar, radio eshittirishlari, jonli muloqotlar, muso-
baqalardagi nutqlar va boshqalar.
Nutq faoliyat turlari o‘rtasidagi bog‘lanish
Teens’ English 6 darsligida to‘rt nutq faoliyati turlari: tinglab tushu-
nish, gapirish, o‘qish va yozuv o‘zaro bog‘langan holda o‘qitiladi. Bunga 
sabab haqiqiy hayotda kamdan kam hollardagina o‘qigan narsalarimiz 
haqida gaplashmaymiz yoki yozmaymiz yoki eshitgan narsalarimizga 
o‘qigan narsalarimizni bog‘lamaymiz. Shu sababli nutq faoliyati turla-
rini bir-biri bilan quyidagidek turli faoliyatlar orqali bog‘lashga harakat 
qildik:
– o‘qish va yozish, m-n.: matnni o‘qish va jadvallarni to‘ldirish, qisqa 
ba yonlar yozish, xatga javob yozish, o‘zi haqida yozish, o‘ziga qayd 
qilib qo‘yish, savollar yozish, fikrlar yozish va boshqalar.
– o‘qish va tinglash, m-n.: o‘qib olingan ma’lumotni tinglash orqali 
tekshirib ko‘rish, matn va fikrlarni solishtirish va boshqalar.
– o‘qish va gapirish, m-n.: berilgan matnni o‘qish va savollarga 
javob berish, to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri ma’lumotlarni aytish, matndagi 
ma’lumotlarni muhokama qilish, bahs lashish va boshqalar.
– tinglash va o‘qish, m-n.: audioyozuvni tinglash va matnlar tartibini 
joylashtirish, matndan talab qilingan ma’lumotlarni topish va boshqalar.
– tinglash va yozish, m-n.: berilgan audioyozuvni tinglash va tushib 
qolgan ma’lumotlarni, jadvallarni to’ldirish, fikrlar yozish va boshqalar.
– tinglash va gapirish, m-n.: tinglash va savollarga javob berish, 
muhokama qilish va boshqalar.
Talaffuz
Talaffuz, asosan, o‘quvchilar so‘zlarning ma’nolarinini bilib olish-
gandan keyin multimedia ilovasi va o‘qituvchining ketidan takrorlash 

---

10
orqali amalga oshiriladi. Tadqiqot shuni ko‘rsatadiki, so‘zlar ma’nosini 
bilib olgandan so‘ng ularni qanday talaffuz qilishni o‘rganish o‘quvchilar 
uchun osonroq va samaraliroq bo‘ladi. Shuningdek, mualliflar mazkur 
sinfda ba’zi bir o‘qish qoidalarini tanishtirib borish muhim degan qa-
rorga kelishdi. Bular multimedia ilovasining har bir bo‘limida berilgan 
bo‘lib, o‘qituvchi va o‘quvchilar ulardan bo‘limni o‘rganish davomida 
qulay bir paytda foydalanishlari mumkin.
Har safar birinchi mashqda o‘quvchilarning diqqati tovushning qan-
day harflar bilan ifodalanishiga tortiladi. So‘ngra o‘quvchilar bilgan 
so‘zlarini tovush bilan o‘qishni mashq qiladilar. O‘quvchilarga multime-
dia ilovasida fonetik belgilar tanishtiriladi. (Ular multimedia ilovasida 
har bir bo‘lim uchun quloqchin belgisi ostida kiritilgan.)