Menejmentga kirish

Xalqaro moliya tashkilotlari. 
Mamlakatlararo tashkilotlarning tashkil topishi 1929-1933 yillardagi jahon 
iqtisodiy inqirozi ta’sirida boshlandi. Xalqaro tashkilotlar ishtirokchi mamlakatlar 
moliyaviy 
resurslarining 
birlashishi 
natijasida 
vujudga 
keladi. 
Bunday 
tashkilotlarning tashkil topishidan asosiy maqsad-hamkorlikni rivojlantirish, birlikni 
ta’minlash, qiyin vaziyatlarni stabillashtirishdir. Xalqaro valyuta va moliya-kredit 
tashkilotlarining faoliyat doirasi xalqaro valyuta va fond bozorlarida operatsiyalarni 
amalga oshirish, xalqaro savdoni qoʻllab-quvvatlash, investitsion faoliyatni, 
mamlakat loyihalarini kreditlash, fundamental ilmiy tadqiqotlarni moliyalashtirishga 
qaratilgan.
43
SHunday tashkilotlardan biri Jahon banki guruhidir. Jahon banki guruhiga 
quyidagi tashkilotlar kiradi: 
-
Xalqaro qayta qurish va rivojlanish banki; 
-
Xalqaro qayta qurish va rivojlanish bankining uchta filiali: Xalqaro rivojlanish 
assotsatsiyasi, Xalqaro moliya korporatsiyasi, Koʻp tomonlama investitsion-kafolat 
agentligi. 
Yuqorida nomlari keltirilgan tashkilotlar har biri mustaqildir, ammo ularni 
yagona boshqaruv organi birlashtirib turadi. 
43
.Шреплер Х.А. Международные организации: Справочник. - М.: Дело, 199.

---

279 
Xalqaro qayta qurish va rivojlanish banki-qashshoq, oʻrtacha yashash darajasiga 
ega, ammo toʻlov qobiliyatiga ega boʻlgan mamlakatlarni rivojlantirish uchun 
kreditlar beradi. U strategik maqsadlarni amalga oshiruvchi, a’zo mamlakatlar 
iqtisodiyotini integratsiya qiluvchi tashkilot sifatida tan olingan.
Uning asosiy maqsadi- xususiy sektorni kreditlash, ammo soʻnggi yillarda u 
rivojlanayotgan mamlakatlardagi davlat tashkilotlarni ham kreditlab kelmoqda. 
Kreditlar 1-20 yilga beriladi. 0 yil davomida bank tomonidan 128 mamlakat 
ajratilgan kreditlarning umumiy miqdori 320 milliard AQSH dollarini tashkil etadi. 
Bankning asosiy kreditlari infratuzilmani rivojlantirishga, qishloq xoʻjaligi va 
baliqchilikni, sanoatni qoʻllab-quvvatlashga 1% kreditlari ajratilgan, xolos. 
Xalqaro rivojlanish assotsatsiyasi AQSH koʻmagida 1960-yilda tashkil topgan. 
Ushbu assotsatsiya Xalqaro qayta qurish va rivojlanish bankini toʻdirib, imtiyozga 
ega boʻlgan kreditlarni berish bilan shugʻullanadi. Ancha rivojlangan mamlakatlarga 
1% miqdorida 10 yil imtiyozga ega boʻlgan 3-40 yilga kreditlar beriladi. Bunday 
kreditlar aholi jon boshiga YIM miqdori 60 AQSH dollaridan oshmagan 
mamlakatlarga beriladi. Bu assotsatsiyaga a’zo boʻlish uchun, eng avvalo, Xalqaro 
qayta qurish va rivojlanish bankiga a’zo boʻlish lozim.
Xalqaro moliya korporatsiyasi 196-yilda tuzilgan boʻlib, uning asosiy maqsadi 
xususiy sektorning rivojlanishi uchun shart-sharoit yaratishga qaratilgan. Unga 174 ta 
mamlakat a’zo boʻlib, ushbu tashkilotning kreditlar uzogʻI bilan 1 yilga berilib, eng 
qimmat kreditlar hisoblanadi. 
Investitsiyalarni kafolatlash boʻyicha koʻp tomonlama agentlik Xalqaro qayta 
qurish va rivojlanish banki filiali sifatida 1988-yilda tuzilgan. Ushbu agentlikning 
maqsadi rivojlnayotgan mamlakatlarga oʻzining notijorat tavakkalchiliklarni 
sugʻurtalash orqali investitsiyalash. Agentlik ushbu tavakkalchiliklarga 1 yil kafolat 
beradi. Agentlik a’zosi boʻlish uchun Xalqaro qayta qurish va rivojlanish bankiga 
a’zo boʻlish lozim. 
Jahon banki rivojlanayotgan mamlakatlar uchun asosiy moliya va texnik koʻmak 
manbai hisoblanadi. Islom taraqqiyot bankiga 1973 yilda asos solingan boʻlsa ham, u 
rasman ish faoliyatini 197 yilda boshlagan. Uning asosiy maqsadi musulmon diniga 
itoat etuvchi xalq va davlatlarning ijtimoiy rivojlanishiga koʻmak berish va 2020 
yilga qadar jahon standartlari darajasidagi bankga aylanish. Hozirgi davrda bankning 
asosiy ishtirokchilari 6 mamlakat boʻlib, ITB ularda quyidagi yoʻnalishlarda faoliyat 
olib boradi: 

loyihaviy moliyalashtirish; 

a’zo mamlakatlarda qashshoqlik darajasini kamaytirish; 

a’zo mamlakatlarning savdo-iqtisodiy rivoji; 

kichik biznes va tadbirkorlikni qoʻllab-quvvatlash; 

a’zo mamlakatlarda resurslarni mobillashtirish; 

islom moliya institutlari kapitalida ishtirok etish; 

investitsiyalarni sugʻurtalash va qayta sugʻurtalash va eksportni kreditlash. 
Uning ta’sischi mamlakatlari quyidagilar: Saudiya Arabistoni, Quvayt, Liviya, 
Turkiya, Birlashgan arab amirliklari, Misr, Indoneziya, Pakiston. 
Islom taraqqiyot banki tarkibiga quyidagi tashkilotlar kiradi: 

---

280 
-
Xususiy sektorni rivojlantirish boʻyicha Islom korporatsiyasi; 
-
Investitsiyalarni va eksport kreditlarini sugʻurtalash boʻyicha Islom 
korporatsiyasi; 
-
Islom tadqiqot va oʻquv institute; 
-
Xalqaro islom savdo-moliyaviy korporatsiyasi. 
Bankning xususiy kapitali 1 milliard islom dinorini tashkil etadi. 
Bankning rasmiy ofislari unga a’zo 12 ta davlatda mavjud, shuningdek 
Oʻzbekistonda ham. 
ITB guruhiga quyidagilar kiradi: 
Islom taraqqiyot banki(197); 
Islom tadqiqot va oʻquv instituti(1981); 
investitsiyalarni sugʻurtalash va qayta sugʻurtalash va eksportni kreditlash islom 
korporayiyasi; 
xususiy sektorni rivojlantirish islom korporatsiyasi; 
Xalqaro islom savdo-moliya korporatsiyasi. 
ITB tomonidan kichik biznesga yoʻnaltirilgan 170 ta loyiha amalga oshirilgan va 
3300 ta yangi ish joylari tashkil etilgan. 
Xalqaro valyuta fondi 1944 yilda AQSH da tashkil etilgan. Hozirgi kunda unga 
187 ta davlat a’zo.
Xalqaro valyuta fondining asosiy vazifalari quyidagilar: 

xalqaro valyuta tizimini nazorat qilish; 

tashkilot a’zolari oʻrtasida valyuta kursining stabilliligini nazorat qilish va 
tartibga solish; 

rivojlangan mamlakatlar bilan bir qatorda rivojlanayotgan mamlakatlarga 
koʻmak berish. 

yangi talablar, 201 yil 1 yanvardan boshlab, bosqichma bosqich joriy etiladi.
Turli mualliflar turli narsalar ularni chaqiradi.
Biz shartlarini foydalanish, koʻp 
millatli, multivnutrennie, global va transmilliy 44A koʻp millatli korporatsiya (MNC) 
u bir necha mamlakatlarda operatsiyalarni qoʻllab-quvvatlaydi xalqaro kompaniyalar 
har qanday turi.
MNC bir turi - multivnutrennyaya korporatsiyasi mahalliy 
mamlakatda boshqaruv va boshqa hal decentralizes.
Globallashuvning bu turi 
polycentric munosabatni aks ettiradi.
Ichki multikorporatsiyalar oʻz ichki 
muvaffaqiyatni uy mamlakatda deb biladi va uning chet el operatsiyalarini 
boshqarishni koʻpaytirish uchun harakat qilmaydi.
Buning oʻrniga, mahalliy 
amaldorlar odatda mamlakatning oʻziga xos xususiyatlaridan rohatlanishadi va
biznes va marketing strategiyasini boshqarish uchun ishlashadi. 
Multi ichki 
korporatsiyalar 
- 
misol 
uchun, 
Nestle 
Shveytsariyaning 
kompaniyasi 
hisoblanadi.
Dunyoning deyarli har bir mamlakatida operatsiyalari bilan, uning 
rahbarlari oʻz mijozlari mahsulotlarini xush koʻrishi bilan mashhur.
Nestle Yevropa 
hududlarida, Amerika Qoʻshma Shtatlari, yoki Lotin Amerikasida mavjud emas 
mahsulotlarini sotadi.Yana bir misol - Dorito bozorlar Frito-Lay, PepsiCo bir boʻlimi, 
turli va AQSh ta'mi va tuzilishi Britaniya bozoridan farq qiladi.
Bu koʻplab iste'mol 
mollari kompaniyalari oʻzlarining global kompaniyalar tashkil mahalliy filiali 
anjomlari va doʻkon formatlarini shugullanadi, chunki chakana sotish, hatto shoh, 

---

281 
shop Wal-Mart, "mahalliy deb oʻylayman global harakat" u kerak, deb oʻrgangan ular 
mahalliy bozorlar ehtiyojlarini qondirish Globallashuv bu yondashuv ethnocentric 
munosabatini aks ettiradi.Xalqaro kompaniyalar global samaradorligi va xarajatlarni 
kamaytirish uchun global integratsiya zarurligiga bozorda sifatga e'tibor 
qaratishadi.
bu kompaniyalar uy mamlakatimizda bosh ofisi tomonidan amalga 
umumiy korporativ oqibatlari bilan muhim global aktivlarni boshqarish hal boʻlishi 
mumkin-da.
xalqaro kompaniyalar ba'zi misollar Sony, Deutsche Bank AG, Starwood 
Xoteli va Merrill Lynch oʻz ichiga oladi.
Boshqa kompaniyalar sun'iy geografik 
toʻsiqlar bartaraf bir tartibni foydalaning.
ayniqsa, men erkin savdo dan najot uchun 
kurashdi.
Meksika eksport (2008 yilda $ 292 mlrd upyateryayuschy) NAFTA orqali 
sezilarli darajada oshdi-da, odamlar katta soni hali ish oʻrinlari va farovonlik qidirib 
AQShga koʻchib oʻtadi. boy va farovon Meksika orzusi 21 tushunarli boʻlmagan va 
oxirgi xalqaro iqtisodiy inqiroz ham vaziyatni yordam boʻlmaydi.
Biroq, tanqidlarga 
va qiyinchiliklarga qaramay, Shimoliy Amerika savdo bloki bugungi global 
iqtisodiyotda qudratli kuch boʻlib qolmoqda.
Boshqa Lotin Amerika davlatlari, 
shuningdek, erkin savdo blok qismi boʻlib kelgan.
Kolumbiya, Meksika va Venesuela 
yoʻl olib, har uch 1994 yilda iqtisodiy bitim, import bojlari va tariflari bartaraf 
imzolandi.
Kosta-Rika, Salvador, Gvatemala, Gonduras, Nikaragua va: Boshqa 
kelishuvlar erkin-AQSh-Markaziy Amerika Savdo Shartnomasi (CAFTA), savdo 
erkinlashtirish Amerika Qoʻshma Shtatlari va beshta Markaziy Amerika 
mamlakatlariga xizmat qilmoqda.
Biroq, faqat Al-Salvador va Kosta-Rika 
qoʻshildi.
Boshqa davlatlar 22 Amerika Qoʻshma Shtatlari ham 34 mamlakatdan 
Bundan tashqari, NAFTA 23 "Vashington imzolanishi beri Lotin Amerika mamlakat 
bilan yakunlandi eng katta" vositachilar deb aytiladi Kolumbiya bilan savdo 
shartnoma imzolandi Shartnomaga rioya qilish qonunlarni oʻzgartirishga hali bor 
Gʻarbiy yarim sharning kechi 200, yoʻnaltirilgan bir oʻtkazib yuborilgan muddatini 
ortiq ishga tayyor boʻlishi kerak edi erkin savdo zonasi theAmericas (FTAA) 
shartnoma, ustida ishlashni davom ettirish.
Bu mamlakatlar rahbarlari yodda 
kelajagini qoldirib FTAA haqida hech qanday kelishuvga erishish uchun hali bor, 
ammo, Janubiy Amerika va Merkosurning umumiy bozori deb nomlanuvchi 10 
Janubiy Amerika mamlakatlari havo 24 Boshqa erkin savdo bloki, allaqachon 
mavjud.
Ba'zi Janubiy Amerikaliklar yaxshiroq boshqa global iqtisodiy qudrati, 
ayniqsa, YYevropa Ittifoqi va NAFTA qarshi raqobat qilish resurslarini pulining 
uchun samarali yoʻli sifatida Merkosur koʻrib.
FTAA kelajagi juda shubhali bilan 
mintaqaviy ittifoq yangi ahamiyatini olish mumkin.
Janubiy-Sharqiy Osiyo davlatlari 
uyushmasi (ASEAN).
Janubi-sharqiy Osiyo davlatlari uyushmasi (ASEAN) 10 
Janubi-Sharqiy Osiyo mamlakatlari kasaba uyushmasi bor.
(Qarang. 3-2 hisobida 
ilova). ASEAN viloyati 1, trillion AQSh bu 10 davlat bilan bir qatorda 2 dollar bir 
kombinatsiyalangan yalpi ichki mahsulotga nisbatan ortiq 91 million aholiga ega, 
Xitoy, Yaponiya va Janubiy Koreya oʻz ichiga ASEAN + 3 deb nomlangan guruh 
rahbarlari, Biz savdo masalalarini muhokama qilish uchun uchrashdi.
Bundan 
tashqari, Hindiston, Avstraliya va Yangi Zelandiya rahbarlari, shuningdek, ASEAN + 
3 bilan savdo muzokaralari ishtirok etdi.
16 mamlakat savdo bloki yaratish bilan 
asosiy masala mintaqaviy integratsiya tomon har qanday surish yoʻqligi edi.
bir 

---

282 
kelishuvga erishish qaratildi Osiyo madaniyati qaramay, "Eng katta muammo, ba'zi 
ASEAN ishtirokchilari davlat manfaati uchun qurbon qilishga tayyor emas edi, 
deb."
Janubi-sharqiy Osiyo rahbarlari yaqinroq mintaqaviy integratsiya iqtisodiy 
oʻsish yordam beradi, deb qabul da 26, ASEAN a'zolari orasida boyligi muhim 
farqlar "milliy standartlari hozirgacha biridan chunki yagona standartlarni yaratish 
qiyin". Qildik
27 Shu bilan birga, bu mintaqadagi koʻplab davlatlariga salbiy ta'sir 
soʻnggi xalqaro retsessiya, olib muammolar, integratsiya erishish katta qiziqish 
uygʻotdi.
Aslida, Yanvar 1, 2010, Xitoy va ASEAN bu uyushmalari, erkin savdo 
tashqari u dunyodagi eng yirik savdo bloki 28 uchdan bir qismini qilish, vor erkin 
savdo bitimini boshladi, u 201-yilda bu umid, ASEAN iqtisodiy Community tovarlar, 
malakali mehnat va kapital beradi tashkil a'zo davlatlar oʻrtasida erkin koʻchirish 
uchun.
toʻsiq va qiyinchiliklarga qaramay, mintaqaviy integratsiya davom tomon 
taraqqiy.
Bu maydoni ASEAN ortib bormoqda va Osiyoning boshqa kasaba 
uyushmalari oxir-oqibat NAFTA va Yevropa Ittifoqi ham ta'siri bilan raqobat 
mumkin ta'siri, boʻladi global tobora muhim ahamiyatga ega.
BOShQA SAVDO 
UYUSHMALARI.
viloyat kasaba uyushmalari va boshqa sohalarda, shuningdek, 
butun dunyo boʻylab rivojlanib kelgan.
Misol uchun, 2002 yilda mavjud keldi 3 
mamlakatidan kelgan Afrika Ittifoqi (AB), bir fikr bor "bir, integratsiyalashgan obod 
va tinch Afrika qurish."Ittifoqining 29 a'zosi Afrika mamlakatlari orasida katta 
birligini erishish uchun iqtisodiy rivojlantirish rejasini yaratdik.
boshqa kasaba 
uyushmalari a'zolari sifatida, bu davlatlar oʻz birlashmasi tomonidan, iqtisodiy, 
ijtimoiy, madaniy va tijorat foyda olish umid qilamiz.
Afrika iqtisodiy ishlab 
chiqarish tez Misli rivojlanmoqda kabi hamkorlik, muhimroq boʻlishi mumkin 
emas.
Yalpi ichki mahsulot oʻsishi deb oʻsish eng mamlakatimizda keladi, 4,8 foiz, 
Osiyoda tashqarida eng yuqori oʻrtacha.
Bundan tashqari, Afrika "hukumatlari sanoat 
va infratuzilmani rivojlantirishga doimo kuralsızlaştırma bilan siyosiy barqarorlik 
deyarli misli koʻrilmagan davri." tajribali qildi
30 Besh Sharqiy Afrika davlatlari - 
Burundi, Keniya, Ruanda, Tanzaniya va Uganda - umumiy bozor Sharqiy Afrika 
Community (TMM) bu shartnoma muvofiq .31, mahsulotlar tariflar holda chegaralari 
boʻylab kotirovka mumkin deb nomlangan hosil qilgan.
uni amalga oshirish uchun 
vaqt oʻtadi-da, keyingi qadam, TMM valyuta ittifoqi boʻladi.Nihoyat, sakkiz a'zo 
davlatlar (Hindiston, Pokiston, Shri Lanka, Bangladesh, Butan, Nepal, Maldiv 
orollari va Afgʻoniston) tashkil topgan mintaqaviy hamkorlik (SAARC) uchun 
Janubiy Osiyo uyushmasi, boshqa barcha hududiy kasaba uyushmalari kabi, 2006.32 
Uning maqsadi tariflari bartaraf boshladi tovarlar va xizmatlar erkin oqimini ruxsat 
berish kerak.
Oldingi muhokama xalqaro savdo, shuningdek tirik va ekanligini 
koʻrsatadi.
A'zo davlatlar, ularning eng yaxshi mustahkamlash va ularning iqtisodiy 
mavqeini mustahkamlash, iqtisodiy va global, deb ishonaman qayerda mintaqaviy 
kasaba uyushmalari sohalarda rivojlantirish davom etmoqda.
44