112
Pedagogik texnologiyalarni ta’lim jarayonida qo’llash o’qituvchidan
yuksak
tajriba, mahorat talab etsa, o’quvchidan dars davomida qo’llanilgan metod
asosidagi materialni sinchkovlik bilan o’zlashtirishni talab etadi.
Materialning mohiyatini anglash, uni xotirada saqlash
va amaliy faoliyatda
qo’llay olish qobiliyatlarining yaxlitligini asosiy o’zlashtirish mezoni deb qabul
qilish mumkin. Dars jarayonida qo’llaniladigan metod ilmiy asoslangan holda
uslubiy jihatdan mohiyatini tushunib olgan holda o’qituvchi mashg’ulotida qo’llab
borishi lozim.
Ignani
to’g’ri
o’rnatish
Ostki ipni
taranglash
Ustki ipni
taranglash
Igna raqa-
mini to’g’ri
tanlash
Sifatli
igna
qo’llash
Moylashdan
so’ng
tozalash
Sifatli ip
qo’llash
Ip tarang-
ligini
bo’shatish
Ipni
to’g’ri
taqish
Ostki ip
tarangligini
bo’shatish
Baxyaqator
sifati
pastligi
Sifatli ip
qo’llash
Ipni
to’g’ri
taqish
Ip
tashlab
tikilishi
Igna uzun
ariqchasini
moki uchiga
qarashi
Igna va ip
raqami mos
bo’lishi
Ustki
ipning
uzilishi
Mokini
ko’p
qizitmaslik
Ustki ip
tarangligini
bo’shatish
Material
qalinligiga
mos ip
tanlash
Moki uchini
ignaga to’g’ri
rostlash
Igna va moki
uchi orasida-
gi masofani
rostlash
Ip yo’naltir-
gichlarning
bo’lishi
Deffektli
reykani
yangisiga
almashtirish
Reykani
to’g’ri
o’rnatish
Material surish
mexanizm
birikmalari
ni
sozlash
Baxyaqator
sifati
pastligi
Ip
tashlab
tikilishi
Ustki
ipning
uzilishi
Naychaga
ipni to’g’ri
o’rash
Ipni
to’g’ri
taqish
Singan
naychani
yangisiga
almashtirish
Deffektli
tepkini
yangisiga
almashtirish
Material
qiyin
surilishi
Tepkini
to’g’ri
o’rnatish
Material
qiyin
surilishi
Tikuv
mashinasi
ishidagi
nuqsonlar
Ostki
ipning
uzilishi
Ostki
ipning
uzilishi
Tepki
reykadan
keng bo’lishi
Tepki uzeli
birikmalari
ni sozlash
Tepkini
reykaga nis-
batan to’g’ri
turishi
Igna
sinishi
Igna bironta
detalga tegma-
yotganligini
tekshirish
Materialni
tepki tagidan
ehtiyotlik
bilan olish
Igna
balandligini
to’g’ri
o’rnatish
Igna
sinishi
Material
qalinligiga
qarab ignani
tanlash
Igna
pastligida
materialni
surmaslik
Material
bezagiga igna
tegmasligini
tekshirish
Ignani igna
plastinasiga
tegmasligini
tekshirish
Ignani
tepkiga
tegmasligini
tekshirish
113
BUYUMLARNI BADIIY BEZASHDA SHRIFTLARDAN FOYDALANISH
VA UNING AHAMIYATI
J.K.Tojiev
UrDU «Mehnat ta’limi» kafedrasi tayanch doktaranti
O‘zbekiston Respublikasi
Prezidentining 2017
yil 17
noyabrdagi
"Hunarmandchilikni yanada rivojlantirish va hunarmandlarni
har tomonlama
qo‘llab-quvvatlash chora-tadbirlari to‘grisida" PF-5242-sonli Farmonining ijrosini
ta’minlash hamda “Hunarmand” uyushmasi tashkiliy tuzilmasini optimallashtirish
asosida uning faoliyatini takomillashtirish va samaradorligini oshirish maqsadidagi
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Qarorining birinchi bandida belgilab
berilgan
“Hunarmand”
uyushmasi
faoliyatining
ustuvor
yo’nalishlari
hunarmandchilikni
yanada rivojlantirish, xalq hunarmandchiligi va amaliy
san’atning an’anaviy turlarini saqlash va qayta tiklash, hunarmandchilik
mahsulotlarining raqobatdoshligini va sifatini oshirish bo’yicha tizimli va maqsadli
chora-tadbirlarni amalga oshirishga qaratilgan.
Hozirgi kunda inson qo’l mehnati bilan tayyorlangan buyumlarga bo’lgan
ehtiyojning kun
sayin ortib borayotganligi
va davlatimiz
tomonidan
hunarmandlarni har tomonlama qo’llab-quvvatlash hamda hunarmandchilikni
rivojlantirish chora tadbirlari bo’yicha qabul qilinayotgan qaror va farmonlar ushbu
mahsulotlarni sifatiga bo’lgan talabni yanada oshirmoqda. Bu esa hunarmand
ustalarni buyumni sifatli bo’lishida muhim ro’l o’ynaydigan
badiiy bezash ishlari
bo’yicha izlanishlar olib borishga undamoqda.
Badiiy bezashda mahsulotlarni husnixatda bajarilgan turli yozuvlar bilan
bezatilishi o‘ziga xos uslublaridan biri sifatida namoyon bo‘ladi. Qadimdan milliy
hunarmandchiligimiz va amaliy san’at mahsulotlarida, qo‘lyozma kitobat san’atida
turli yozuvlarni husnixatda bajarish keng ommalashgan. Buni biz qadimiy
me’moriy
yodgorliklar peshtoqlarida, hunarmandchilik va amaliy san’at
mahsulotlarida bajarilgan yozuvlarda, san’at asarlari darajasida nozik did bilan
tayyorlangan qo‘lyozma kitoblar misolida ko‘rishimiz mumkin. Hunarmandlar va
naqqoshlar tayyorlagan mahsulotlaridagi bezaklar va turli tasvirlarni mos yozuvlar
bilan bezatishlari hozirgi kunda ham saqlanib qolgan. SHularni e’tiborga olib
“Mehnat ta’limi” yo‘nalishidagi “Xalq hunarmandchiligi va badiiy loyihalash”
fanida “SHriftlar” mavzusini o‘rganishga alohida e’tibor qaratilgan. Bunda standart
(chizma va arxitektorlar) shriftlari chizmachilik darslarida o‘rganilishi
hisobga
olinib, ularni takrorlamasdan asosiy e’tibor talabalarda pero va mo‘yqalamda
“klassik” shriftlar hamda kalligrafik yozuvlarni bajarish ko‘nikmalarini bajarishga
qaratildi. Mehnat ta’limi yo‘nalishi talabalarida grafik savodxonlik va grafik
madaniyat
ko‘nikmalari
ob’ektiv
sabablarga
ko‘ra
etarli
darajada
shakllanmaganligini e’tiborga olib eng sodda yo‘llar bilan talabalarda shrift va
kalligrafik yozuvlarni bajarishga o‘rgatishga harakat qildik.
SHu nuqtai nazardan olib qaraganda mehnat ta’limi yo‘nalishi talabalari bilan
olib borilishi rejalashtirilgan “Xalq hunarmandchiligi va badiiy loyihalash”
fanini
114
o‘qitish jarayonida talabalarga mashg‘ulotlar davomida shriftlar, ularning turlari va
tarixi, ishlatilishi, shriftlarni yozish asboblari, shriftlar elementlarini o‘rgatish
hamda shriftlarni buyum yuzasiga joylashtirish bo‘yicha bilim va ko‘nikmalarni
shakllantirishni quyidagi tartibda amalga oshirishni lozim deb topdik.
Do'stlaringiz bilan baham: 
