|
5-босқич: Аналнз (таҳли) ва синтезлаш (хулосалаш)
Мавзу: Тахлил орқали мавжуд вазият элементлари алоҳида қўриб
чиқилиши мумкин. Ушбу ўринда алохида хусусиятлар муҳокама этилиши
мумкин. Мазкур хусусиятларни бир бутун қилиб синтезлаш тўғри тасаввур
хосил қилиш ва алоқадорликни аниқлаш имконини беради. Чунки амалиётга
яқинлашиш ва ўзлаштирилган билимларни келажақда ишлатиш учун синтез
орқали бошқа илм-фан соҳалари билан боғлаш амалга оширилади.
6-босқич: Баҳолаш ва уйга вазифа бериш
Ҳар бир топшириқдан кейин таълим олувчилар ўзлари бажарган
ишларини бахолашлари лозим. Бошқа бир имконият эса натижаларни
гурухларда очиқ-ойдин ва самимий муҳокама килишдан иборатдир. Дарс
269
охирида якуний суҳбат учун вақт ажратилиши керак. Бу эса ўз навбатида
иштарокчиларнинг натижалари, шунингдек, таълим берувчиларнинг ўз
натижалари юзасидан мулохаза юритишлари учун яхши имкониятдир.
Таълим берувчи ҳам ўз - ўзига “Мен мақсадларга эришдимми, йўқми?
Нима учун эришмадим?" каби саволларини бериши лозим. Бунинг учун
махсус баҳолаш варақаси ишлаб чиқилиши керак бўлади.
Дарс якунида уйга вазифа берилади. Уйга вазифа аниқ берилиши,
фойдаланиладиган адабиётнинг муаллифи, номи, нашриёт, нашр этилган
йили ва қайси бетларни ўзлаштириши кўрсатилиши керак.
Фойдаланилган адабиёт
1.
Каримов И.Г. Касб танлашга йуллаш. Услубий кулланма.Бухоро. 2007 й.
2.
Каримов И.Г., Давлатов К, Воробьев А.И. Мехнат ва касб таълими
тарбияси хамда касб танлаш назарияси ва методикаси. Тошкент.
«Укитувчи». 1992 й.
ТАСВИРИЙ САНЪАТ ДАРСИНИНГ МАҚСАД ВА ВАЗИФАЛАРИ
М.Б.Азимова
БухДУ “Тасвирий санъат ва мухандислик графикаси”
кафедраси ўқитувчиси
Бугун ҳеч кимга сир эмаски биз яшаётган ХХI асрни интеллектуал
бойлик ҳукмронлик қиладиган аср. Буни чуқур англаб олган давлат бундай
хулосани чиқарган халқаро ҳамжамият ва тарақий топган мамлакатлар
қаторига кўтарилиш учун ҳаракат қилаётган жамият биринчи навбатда бугун
униб - ўсиб келаётган фарзандларининг ҳар томонлама баркамол авлод бўлиб
ҳаётга кириб бориши ўзи учун энг улуғ керак бўлса, энг муқаддас мақсад деб
айтганлар юртбошимиз. Мамлакатимизда ёшларни соғлом, жисмонан ва
маънан етук, кенг дунёқарашга ва ҳуқуқий маданиятга эга, халқи ва Ватани
учун фидоий этиб тарбиялашга мустақиллигимизнинг биринчи кунларидан
бошлаб энг долзарб масалалардан бири сифатида қараб келинмоқда. Бу
борада юртбошимиз бошчилигида амалга оширилган кенг қамровли чора-
тадбирлар
республикамиз
тараққиётида
янада
улкан
марраларга
эришишининг кафолати бўлмоқда.
Таъкидлаш
жоизки,
дастурларда
ўқувчилар
ва
ёшларнинг
ўз
манфаатларини
ҳимоя
қилишга
қаратилган
меъёрий-ҳуқуқий
база
такомиллаштирилди. Умумий ўрта таълим мактабларида ўқув жараён давлат
таълими стандартлари талаблари асосида ташкил этилгани натижасида
таълим сифати ва самарадорлиги янада яхшиланди. Мактаб кутубхоналари
тасвирий санъатга доир дарсликлар ва адабиётлар билан таъминланган.
Ҳозирги вақтда таълим тизимини замонавий ахборот технологияларисиз
тасаввур қилиб бўлмайди. Шу боис умумтаълим мактабларида замонавий
комьпютер технологиялари билан таъминланди, ва шу аснода ўқитувчилар
дарсларни замонавий технологияда олиб бормоқдалар. Умумий ўрта таълим
270
мактабларида тасвирий санъат дарслари эстетик тарбиянинг асосий
воситаларидан бири ҳисобланади. Тасвирий санъат дарсларида ўқувчилар
тасвирий ва амалий санъат асосларини эгаллаб, борлиқни идрок этиб, ғоя,
ақл, ахлоқий ва эстетик жиҳатдан ривожланиб, уларнинг тарбиясида
самарали таъсир кўрсатади. Тасвирий санъат дарсларида ўқувчиларни
дунёқарашини ғоявий эътиқодини шакллантириб фикрлаш тасаввурни,
бадиий дидни, эстетик ҳиссиётни ўстиради. Эстетик тарбия жараёнида
ўқувчиларнинг дунё қарашлари ва идеаллик ҳис-туйғулари дидни
шакллантиради. Бу шаклланиш тарбия билан ижодий тафаккурнинг
ривожланиши билан боғлиқдир. Тасвирий санъат дарсларининг вазифа
ўқувчиларга борлиқни идрок этиш ва қобилиятини ривожлантиришга
қаратилган. Инсон қайси бир соха вакили бўлишидан қатъий назар хамиша
гўзаллик ва нафисликка интилади. Умумий ўрта таълим мактабларида
тасвирий санъат машғулотларининг ўз мақсад ва вазифалари мавжуд бўлиб,
улар тасаввурдан ва натурага қараб расм чизиш орқали амалга оширилади.
Дарс жараёнида ўқувчилар натюрморт қўйилмасининг аслига мос келишини
эътиборга олган ҳолда, ифодаланаётган тасвирнинг асосий қонун қоидасига
бўйсиниши зарур. Асосий вазифа ўқувчиларга нарсаларнинг ўлчов
нисбатлари, тузилиши, шакли, рангини танлаш ва тўғри тасвирлаш билан бир
қаторда, уларнинг эстетик жиҳатларини кўра билишга ўргатишдир.
Шунингдек, ўқувчилар аввал тасвирланаётган нарсанинг умумий ва эстетик
жиҳатдан аҳамиятли томонларини аниқлаб оладилар. Натурага қараб
тасвирлаш жараёнида ўқувчилар натурани таҳлил қилиш, уларни бир–бири
билан таққослаш, умумлаштириш каби энг муҳим хусусиятларни ўрганишга
ҳаракат киладилар. Бунда айниқса, чизиқлар равонлигини, рангларнинг
нафислиги ва мутаносиблигини тасвирлашга алохида эътибор бериш лозим.
Натурага қараб тасвирлаш ўқувчиларга нарса ва ходисаларнинг ҳажми ва
фазода жойлашуви бир мунча типик белгилари ҳақида тасаввурга эга бўлиш
имконини беради, тасвирлаш малакаларини ўстиради.
Дарс жараёнида ўқувчилар ишланаётган тасвирнинг аслига мос
келишини эътиборга олишлари, расм ишлашда барча ифодаланаётган
тасвирларнинг асосий мақсадига мувофиқ келишидир. Натурага қараб
тасвирлашда оддий натюрморт, қуш ва ҳайвонларни шунингдек, тасаввурдан
чизиш мумкин.
Машғулотларда ўқитувчи ўқувчилар эътиборини тасвирланаётган
обьектларнинг нафис ва гўзаллиги, натюрмортнинг тўғри танланганлиги,
ранг нисбатларига қаратиши лозим.
Рассом ўқитувчи қаерда, қандай бўлишидан қатъий назар, педагогик
фаолиятини ижодий изланишлар билан бойитиб боргандагина яхши шогирд
рассомларни шакллантириш имкониятига эга бўлади. Тасвирий санъат
ўқитувчисининг маънавий олами унинг ижодий изланишлари, ўзи яратган
нафис асарлари орқали Ватанимиз келажаги бўлмиш ёшларга санъатга
муҳаббат туйғусини уйғотиши лозим.
271
Do'stlaringiz bilan baham: |
