Меҳнат ҳуқуқининг предмети одамларнинг моддий

солинмайдиваишловчинингўзитомониданбелгиланади.
Дамолиш вақтиўзинингберилиш вақти,муддати,иш вақтитаркибигакиришиёкииш вақтига
қўшибҳисобланмаслигикабижиҳатларигакўратаснифланишимумкин.Меҳнаткодексидам
олишвақтинингқуйидагитурларининазардатутади:
1)Ишкуни(
сменаси)давомидагидамолишвақти;
2)Кундалик(
ишкунлари,сменаси)ўртасидагидамолшвақти;
3)Дамолишкунлари(
ҳафталикдамолишвақти);
4)Байрам(
ишланмайдиган)кунлари;
5)Йилликмеҳнаттаътиллари.
Дам олиш вақти, унинг муддати, берилиш тартиби, ходимлар дам олиш вақтидан
фойдаланишни таъминлашгаоид меҳнатқонунчиликталаблари барчаиш берувчиларучун
мажбурийтусдабўлиб,мулкчиликвахўжаликюритишшакллариданқатъиназарбарчакорхона,
муассаса ва ташкилотлар,якка иш берувчилар буталабларни сўзсиз бажаришлари шарт
саналади.
28.Ta`
t
i
l
l
art
ushunchasivat
url
ar
i
.
Барчаходимларга,шужумладан,ўриндошликасосидаишлаётганходимларга,дамолиш ваиш
қобилиятинитиклаш учуниш жойи(
лавозими)ваўртачаиш ҳақисақланганҳолдайиллик
меҳнаттаътиллари берилади.Меҳнаттаътили ёлланиб ишлайдиган ходимга қонун билан
берилганмуҳим ижтимоий-
иқтисодийкафолатданиборатбўлиб,таътилданфойдаланиш унга
йил давомида сарфлаган жисмоний ва руҳий қувватини тиклаш,куч тўплаш ҳамда ўз
саломатлигинияхшилашимкониниберади.
Қўшимчамеҳнаттаътиллари.Меҳнатшароитинингоғирлигиваноқулайлиги,бошқаижтимоий
сабабларгакўраходимларнингасосийнормалёкиузайтирилганмеҳнаттаътилларигақўшимча

---

таътилкунлариқўшибберилишимумкин.Қўшимчатаътиллармеҳнатшароитиноқулайваўзига
хос бўлган ишларда банд бўлган ходимларга ҳамда оғир ва ноқулай табиийиқлим
шароитларидаишбажараётганходимларгаберилшимумкин.
Меҳнаткодексидаижтимоийтаътилларнингқуйидагитурлариназардатутилган:
1)Ҳомиладорликватуғиш таътиллари.Меҳнаткодексининг233-
моддасигакўрааёлларга
туққунгақадаретмиш календарькунватуққаниданкейинэлликолтикалендарькун(
туғиш
қийинкечганёкииккиваунданортиқболатуғилганҳолларда-етмишкалендарькун)муддати
биланҳомиладорликватуғиш таътиллариберилиб,давлатижтимоийсуғуртасибўйичанафақа
тўланади.
Болаларнипарваришлаш таътиллари.Ҳомиладорликватуғиш таътилиданташқарионаларга
ваболапарваришибиланбевоситабанд бўлганшахсларгаболанипарваришлаш учунҳам
қўшимчатаътилберилишиназардатутилган.Ҳомиладорликватуғиш таътилитугаганидан
кейинаёлнингхоҳишигакўра,унгаболасииккиёшгатўлгунгақадарболанипарваришлашучун
таътилберилиб,будаврдақонунҳужжатларидабелгилангантартибданафақатўланади.Аёлга,
унингхоҳишига кўра,боласи уч ёшга тўлгунга қадар болани парваришлаш учун иш ҳақи
сақланмайдиганқўшимчатаътилҳамберилади.
Ўқиш биланбоғлиқтаътиллар.МеҳнатқонунчилигигакўраИшлабчиқаришдакасбгадоир
таълим олаётган,ишлабчиқаришданажралмаганҳолдамалакасиниошираётганёкитаълим
муасса-269саларидаўқиётганходимларгаишнитаълим биланбиргақўшиболибборишлари
учуниш берувчизаруршароитларяратибберишишарт.Умумтаълим мактабларидаишлаб
чиқаришданажралмаганҳолдамуваффақиятлиўқиётганходимларучунўқувйилидавридабир
иш кунига қисқартирилган иш ҳафтаси ёки шунга мувофиқ келадиган миқдорда
қисқартирилганишсоати(
ҳафтадавомидаишкуниқисқартирилганбўлса)белгилабқўйилади,
қишлоқ жойлардаги умумтаълим мактабларида ўқиётганлар учун эса,икки иш кунига
қисқартирилганишҳафтасиёкишунгамувофиқкеладиганмиқдордақисқартирилганишсоати