Mehnat ishlab chiqarish tadbirkorlik qobiliyati kapital halim hamroyev tadbirkorlik asoslari

boshlaydi. Bu esa tadbirkorning o ‘z sarmoyasini kengaytirish manbayi
bo‘lib xizmat qiladi. Tadbirkor foydaning to‘liq yoki salmoqli qismini
asosiy faoliyat hisoblangan tovar ishlab chiqarish, xizmatlar ko‘rsatish,
ish bajarish va ularni sotishdan oladi. Ayrim tadbirkorlar (tadbirkor­
lik subyektlari) asosiy faoliyatdan tashqari moliyaviy faoliyat bilan
shug‘ullanib, daromad (foyda) oladilar: boshqa korxonalar ustav sar-
moyasida ulushli ishtirok etib, uning foydasidan ulush olish, aksiya-
dorlik jamiyatlari aksiyalarini xarid qilib, dividend olish, obligatsiya
va boshqa qimmatli qog‘ozlardan foiz ko‘rinishida daromad olish,
mulkni uzoq muddatga ijaraga berib, ijara haqi olish va boshqalar.
Demak, tadbirkor bunday yo ‘llar bilan daromad topib, o'z sarmoyasini
ko‘paytirishi mumkin.
Tadbirkorlik sarmoyasini shakllantirish ichki manbalaridan yana
biri amortizatsiya jam g‘armasi hisoblanadi. Amortizatsiya jam g‘armasi
amortizatsiya ajratmalari hisobidan shakllantiriladi. Amortizatsiya
ajratmasi asosiy vositalar eskirishining puldagi qiymat ifodasi bo‘lib,
292

---

bu qiymat qisman-qisman ishlab chiqarilayotgan mahsulotga o ‘tib, u
sotilganda pul shaklida qaytib keladigan qismidir. Bu mablagMar, ajrat-
malar, bir tomondan, amortizatsiya jam g‘armasi sifatida to‘planib bo-
riladi, ikkinichi tomondan esa, asosiy vositalarni takror ishlab chiqar­
ish, ya’ni yangi obyektlar qurish, eskilarini kapital ta’mirlash, rekon-
struksiya va modemizatsiya qilishga sarflanib boriladi.
Tadbirkorlik faoliyatini tashkil etish, amalga oshirish va rivojlanti­
rish uchun ko‘pchilik tadbirkorlarning o ‘z sarmoyasi Yetarli boTmaydi.