Mehnat ishlab chiqarish tadbirkorlik qobiliyati kapital halim hamroyev tadbirkorlik asoslari

lash jarayonlarini ta’minlaydigan moddiy-moliyaviy resurslar kiradi.
Qisqa muddatli sarmoya ikki guruhga-aylanma sarmoya va muomala
sarmoyasiga bo‘linadi. Aylanma sarmoya - bu bir ishlab chiqarish sikli-
da to‘liq iste’mol qilinadigan, qiymati ham tayyorlanayotgan mahsulot
tannarxiga birdaniga to‘liq o ‘tib, pul mablagMari shaklida qaytib ke­
ladigan ishlab chiqarish vositalaridir. Unga mehnat predmetlari-xom-
ashyo, asosiy va yordamchi materiallar, ularning ishlab chiqarish zaxi-
ralari, yarim tayyor mahsulot, yoqilg‘i-energiya resurslari, qadoqlash
va о ‘rash materiallari, ehtiyot qismlar, tugallanmagan ishlab chiqarish
va kelajakdagi xarajatlar kiradi. Ularning hisobini yuritish va rejalashti­
rish maqsadida quyidagi uch guruhga ajratiladi.
1) ishlab chiqarish zaxiralari;
2) tugallanmagan ishlab chiqarish va yarim tayyor mahsulotlar;
3) kelgusi davr xarajatlari.
M uom ala sarm oyasi - bu ayirboshlash jarayonlarini am alga
oshirishda bevosita va bilvosita ishtirok etadigan resurslar, vositalar
majmuyidir. Uning asosini ayirboshlash predmeti va vositasi tashkil
etadi. Ayirboshlash jarayoni birinchi bosqichida uning predmeti xarid
290

---

qilinadigan xomashyo, materiallar va boshqa resurslar bo‘lsa, ikkinchi
bosqichida sotiladigan tayyor mahsulot hisoblanadi. Ayirboshlash vosi­
tasi bo‘lib pul va valuta mablag‘lari xizmat qiladi.
14. 2. T A D B IR K O R L IK SARMOYASINI SHAKLLANTIRISH
Har bir tadbirkor (tadbirkorlik subyekti) biror ishni boshlash va olib
borish uchun ma’lum sarmoyaga ega boMishi, ya’ni tadbirkorlik sar­
moyasini shakllantirishi kerak bo‘ladi. Tadbirkorlik sarmoyasini shakl­