Механизмнинг эркинлик даражаси

Aim.uz

Механизмнинг эркинлик даражаси

Режа

1. Механизмнинг таркиби.
2. Курсда ўқитиладиган механизмнинг схемаси.
3. Механизмнинг эркинлик даражаси.
4. Структура формулалари.

Механизмнинг таркиби.

Олдинги маърузада айтилганидек, механизм – бу оддий звенолар йиғиндисидан иборат бўлмай, аниқ ҳаракат қиладиган қурилмалардир. Шунинг учун ҳар бир звено механизмнинг тузилишига нисбатан конкрент мақсадга эга.
Механизмда кириш, чиқиш ва ўрта звенолар бўлади. Бундан ташқари ҳар бир механизм биттадан қўзғалмас звенога эга (корпус, фунамент, статика) буларга қўзғалувчи звенолар. Маҳкамланиб механизм ҳосил қилинади. қўзғалмас звенони стойка дейилади.
Кириш звено – бу звено олдиндан ҳаракт олади. Мисол, бу звенога машина двигателидан ҳаракат берилиши мумкин. Јоидага асосан механизм битта кириш звеносига эга бўлади, баъзида кўпроқ звеноларга эга бўлиши мумкин, буни келгусида кўриб чиқамиз.
Чиқиш звено мақсадли ҳаракланади, яъни механизм ҳосил қилишдаги ҳаракатдир. Механизм битта ёки бир қанча чиқиш звеноларига эга.
Оралиқ звено кириш ва чиқиш звеноларига боғлайди. Улар бир қанча бўлиши мумкин, битта ҳам бўлиши мумкин. Кўпчилик механизмларда оралиқ звено бўлмаслиги мумкин, кириш звеноси тўғридан тўғри чиқиш звеноси билан боғлангандир, мисол учун тишли узатма кириш ва чиқиш тишли ғилдираклардан иборат.

Ҳозирги машиналарда механизмнинг конструктив хилма хиллиги юқори. Механизмлар қуйидаги хилларга бўлинади.
- стерженли;
- кулочкали;
- тишли;
- фрикционли;
- эгилувчан боғланишли (асосан - булар цепли ва тасмали узатмалар);
- робот механизмлари;
- махсус.
Машиналарда кенг қўлланадиган биринчи уч хил механизмлар бўлиб, уларни ММН курсида ўқитилади.

Курсда ўқитиладиган механизмнинг схемалари.

2.1а-расмда стерженли механизм схемаларидан бири келтирилган. Бу механизмда қўзғалмас звено (стойка) бутунлича кўрсатилмай, қўзғалувчи звенолар билан кинематик жуфтлар ҳосил қилинган жойлари кўрсатилган. Шунинг учун қўзғалмас звенолар сон бир қанча деб ўйламаслик керак, штирихланган звеноларга қараб механизмларда ҳар хил бўлиши мумкин, аслида механизмда битта қўзғалмас звено бўлади. Механизм звенолари араб рақамлари билан белгиланади, стойка - нолинчи звено бўлиб схемада белгиланмайди. Биринчи звено – бу кириш звеноси, чиқиш кўпинча охирги звеносида стрелка