Оддий стерженли механизмлар кинематикаси

Aim.uz

Оддий стерженли механизмлар кинематикаси.

Режа

1. Оддий стерженли механизмлар кинематикасини ўқитишдан мақсад ва вазифалари.
2. Механизм звеноларининг ҳолатини қуриш ва у нуқтанинг траекторияси.
3. Тезлик ва тезланиш хиллари.
4. Кривошип-ползунли механизм тезлик режаси.
5. Узатиш нисбати ва унинг хиллари.
6. Кривошип-ползунли механизм тезланиш режаси.

Оддий стерженли механизмлар кинематикаси, мақсади ва вазифалари.

Кинематикани ўқитишдан мақсад (кинематик текшириш ёки кинематик анализ) назарий механика курсида таърифланган, бу мумкин ҳаракатларни аниқлаш. Механизм тадбиқи – бу звено ва унга тегишли нуқтанинг мумкин бўлган ҳаракатларини аниқлаш, яъни, механизм звеноларига таъсир этувчи куч ва моментларни ҳисобга олмаган тақдирда мумкин бўлган ҳаракатдир.
Кинематик текшириш вазифалари:
- механизмни ишлаш процессида звеноларнинг ҳолатини ва звено нуқталарининг траекториясини аниқлаш;
- звено ва унга тегишли нуқталарнинг тезлигини аниқлаш;
- механизмда узатиш нисбатини ҳисоблаш;
- звено ва унга тегишли нуқтанинг тезланишини аниқлаш;
Курсатилган масалалар аналитик, график ва графоаналитик методларда ечилиши мумкин. Ҳар бир масалани ечимини кўриб чиқамиз.

Механизм звеноси ҳолатлари ва унга тегишли нуқта траекториясини қуриш

Механизмни ишлаш процессида звено ҳолатларини қуриш кўпинча график усулидан кертиклар (засечек) методидан фойдаланган ҳолда олиб

борилади. Механизмни бир қанча силжитилган ҳолатларини қуришда, яъни, механизм қўзғалмас нуқталари битта жойни эгаллайди. қоидада жуфт сонли ҳолатлар қурилади – 6, 8 ёки 12, мос равишда кириш звеносидаги айлана тенг бўлакларга бўлинади. Буни марказий бўлмаган кривошип-ползунли механизм мисолида кўрамиз, яъни, ползуннинг ҳаракат йўналиш чизиғи кривошипнинг айланиш ўқидан ўтмаган ҳолат учун (4.1-расм).
Механизм схемаси узунлик масштабида чизилган. Машина ва механизмлар назарияси курсида шундай масштаблар қўлланиладики, улар ҳақиқий узунлик қийматини чизмадаги қийматга нисбатан олинади. Узунликнинг чизмадаги қиймати – бу миллиметрларда ўлчанадиган кесма, ҳақиқий қийматнинг ўлчов бирлиги эса, параметрларнинг хилига боғлиқ бўлиб, масштабда улар масса, бурчак, момент, тезлик ва ҳ.к.бўлиши мумкин. Узунликнинг масштаби ҳақиқатда узунлик бўлиб, метрда ўлчанади. Масштаблар m грек ҳарфида мос равишда индекс билан белгиланади: Ҳозирги ҳолатда – бу узунлик индекси l:
_{ } (4.1)

бу ерда: l – ҳақиқий узунлик “метр”ларда;

l - бу узунликнинг схемадаги кўриниши “мм”ларда.
Кривошип-ползунли механизмнинг силжитилган ҳолатларини қуйидагича қурилади. 4.1-расмда механизмнинг 8 та силжитилган ҳолатлари кўрсатилган. Биринчи галда бу механизмнинг биринчи позициядаги ҳолати кўрсатилади; бу