Mazkur ishchi o‘quv dasturi Bioinjeneriya va oziq-ovqat xavfsizligi fakulteti Kengashining 2020 yil " " dagi yig‘ilishida muhokama qilinib, tasdiqlash uchun tavsiya etilgan.

6.21-rasm. Sassik kovrak (Ferula vonyuchaya) - Ferula assa - foetida L. Kovrak ildizi tarkibida 67,31% gacha kraxmal va 9% smola, 0,4% gacha efir moyi bor. Ildizidan olingan yelim-smola «Assa fetida» 9,35-65,15% smolalar, 12-48% yelim, 5,8-20% efir moyi va boshka birikmalar (umbelliferon kumarini, ferula kislotasi va uning smola spirtlari bilan xosil kilgan efirlari) dan tarkib topgan. Yelim- smola efir moyi tarkibida usimlikka sarimsok xidi beruvchi organik sulfidlar (65% gacha), pinen, p-oksikumarin va boshka faol birikma­lar buladi.
Sassik kovrakning yelim-smolasi kadimdan xalk orasida turli ka- salliklarni davolash uchun kullanib kelingan. Abu Ali ibn Sino bu yelim-smolani (kovrakning boshka turlarining yelim-smolasini xam) me’da, buyrak, talok, jigar kasalliklarini davolashda xamda ishtaxa ochuvchi, siydik xaydovchi, buginlar ogriganda ogrik koldiruvchi dori sifatida kullagan.
Sassik kovrak yelim-smolasi xalk tabobatida tomir tortishishi, upka sili, kukyutal, tish ogrigi, asab kasalliklarini davolash uchun xamda kuvvat beruvchi, balgam kuchiruvchi va gijja xaydovchi dori sifatida kullaniladi. Sassik kovrakning yosh novdalarini yanchib, katikka korib, xavfli shishlarga davo kilingan.
Kovrakning yelim-smola nastoykasi, emulsiya va xabdori xolida ilmiy tibbiyotda astma, tomir tortishishi va asab kasalliklarida ishlatiladi. Kovrakning kuyidagi uchta turlari - Ok kovrak, ok shair, kovrak shair, kovrak sumbul tabobatda keng foydalaniladi.
Xalk tabobatida asosan sassik kovrak keng ishlatiladi. Kovrak­ning boshka turlari xam Markaziy Osiyo davlatlarida usadi va ildizla- ri tarkibida sassik kovrakka uxshash smola, efir moyi, yelim, kup mik- dorda kraxmal va boshka birikmalar saklaydi.
T ermopsis, afsonak (Termopsis) - Thermopsis R.Br. Termopsis turlari Dukkakdoshlar - Fabaceae oilasiga mansub bu- lib, buyi 40-90 sm ga yetadigan kup yillik o’t o’simlik xisoblanadi. Termopsis(afsonak)ning kuyidagi uch turlari - ketma-ket gulli termopsis (Thermopsis alterniflora), nishtarsimon termopsis (Thermop­sis lanceolata) va chuzik mevali termopsis (Thermopsis dolichocarpa) tibbiyotda ishlatiladi:
Termopsis turlarining poyasi kup sonli bulib, tik usadi va yaxshi shoxlangan. Barglari uchta chuzik nishtarsimon, chuzik ellipssimon yoki keng teskari tuxumsimon bulakli va ikkita kushimcha bargli bulib, po­yasi bilan shoxlarida bandi yordamida ketma-ket urnashgan. Sarik rangli besh bulakli gullari poyasi bilan shoxlarining yukori kismiga joylashgan shingil gultuplamini xosil kiladi. Termopsisning mevasi - chuzik yoki chuzik-ellipssimon, tugri yoki biroz uroksimon egilgan, tuksiz yoki tukli, kup urugli, pishganda ochiladigan dukkakli usimlik. Termopsis may-avgust oylarida gullaydi, mevasi iyun-sentyabrda yetiladi. Termopsis turlarining xammasi z axarlidir!