Maxsus qism jamoat xavfsizligi va jamoat tartibiga qarshi jinoyatlar. Harbiy xizmatni o

tugallangan
deb hisoblanadi (
JK 297-moddasi 1-qismi
). 
Nazarda tutish lozimki, o‘rtacha og’irlikdagi tan jarohati yetkazish 
bu jinoyat tarkibi bilan qamrab olinadi va shaxsga qarshi jinoyat uchun 
javobgarlikni nazarda tutuvchi moddalar bo‘yicha qo‘shimcha 
kvalifikatsiyani talab etmaydi. 
Jinoyatning zaruriy belgisi – atrofdagilar uchun katta xavf 
tug’diradigan qurollar, moddalar va predmetlar bilan muomala qilish 
qoidalarini buzish va bu qoidalarning buzilishi bilan kelib chiqqan 
jamiyatga xavfli oqibatlar o‘rtasidagi sababning bog’liqligidir. 
Subyektiv tomondan
qurol bilan va boshqa moddalar, predmetlar 
bilan muomala qilish qoidalarini buzish 
qasddan
ham, 
ehtiyotsizlikdan 
ham sodir etiladi
.
Hamma vaziyatlarda kelib chiqqan oqibatlarga aybdor 
faqat jinoiy o‘z-o‘ziga ishonish va beparvolik ko‘rinishidagi ehtiyotsizlik 
bilan munosabatda bo‘ladi. Agar harbiy xizmatchi ushbu jinoyatni sodir 
etishda zararli oqibatlariga qasddan munosabatda bo‘lsa, unda qilmishni 
shaxsga qarshi va mulkka qarshi jinoyatlar to‘g’risidagi tegishli moddalar 
344 

---

bo‘yicha kelib chiqqan oqibatlariga ko‘ra qo‘shimcha kvalifikatsiyalash 
lozim bo‘ladi (mulkka zarar yetkazish «boshqa og’ir oqibatlar» belgisi 
bilan qamrab olinadi – 
JK 297-moddasi 3-qismi «b» bandi
). 
Jinoyatning 
motivi 
va 
maqsadi 
qilmishni kvalifikatsiya qilish uchun 
ahamiyatga ega emas. 
JK 297-moddasida
nazarda tutilgan jinoyatning 
subyekti 
atrof-
dagilar uchun katta xavf tug’diradigan qurol, moddalar va predmetlardan 
o‘z xizmat faoliyati bo‘yicha foydalanuvchi yoki ularni saqlashni, 
tashishni yoki yetkazib berishni ta’minlovchi yoki ular yoniga kirishga va 
ular bilan muomala qoidalarini buzadigan harbiy xizmatchi bo‘ladi. Bu 
harbiy xizmatchi oddiy askar va serjant, shu bilan baravar starshina tarkibi, 
ofitserlar, harbiy xizmatni kontrakt bo‘yicha o‘tayotgan harbiy 
xizmatchilar hamda harbiyga majburlar, o‘quv va tekshiruv yig’inlariga 
chaqirilganlar bo‘lishi mumkin. 
Agar ko‘rib chiqilayotgan jinoyat atrofdagilar uchun katta xavf 
tug’diradigan moddalar va predmetlarga egalik qilish uchun qonuniy 
asoslari bo‘lmagan shaxslar tomonidan sodir etilsa, ular JK boshqa 
moddalari bo‘yicha javobgarlikka tortilishlari lozim. 
Agar qo‘mondonlik tarkibidagi mansabdor harbiy xizmatchi shaxs 
atrofdagilar uchun katta xavf tug’diradigan ko‘rsatilgan modda va pred-
metlar bilan muomala qilishning yetarli xavfsizligini ta’minlamasa yoki 
ular bilan muomala qilishning o‘rnatilgan qoidalariga rioya qilishni 
nazorat qilish bo‘yicha vazifalarini yetarli darajada bajarmasa, ular 
xizmatga sovuqqonlik bilan qarashganliklari uchun javobgarlikka 
tortilmoqlari lozim (JK 302-moddasi). 
JK 297-moddasi 
bo‘yicha kvalifikatsiya qilinadigan qilmishlardan, 
qorovul, chegara va boshqa maxsus xizmat o‘tayotgan shaxslar tomonidan 
tegishli nizomlarning talablarini buzish bilan inson qurbonlariga va boshqa 
og’ir oqibatlarga olib kelishi mumkin bo‘lgan o‘qotar qurollarni qo‘llash 
holatlari farqlanishi lozim. Bunday holatlar o‘zida qorovul yoki boshqa 
maxsus xizmat o‘tayotganda qurol qo‘llash nizom qoidalarini buzishni 
ifodalaydi va alohida qismning tegishli moddalari bo‘yicha kvalifikatsiya 
qilinishi lozim.
345 

---