Mavzu: zahiriddin muhammad boburning hayoti va adabiy merosi

Qoshingg`a teguynag`il qalamni,
Bu xat bila buzmag`il raqamni.
Butxonalar ichra hech tarso,
Bir ko 'rmadi sen kabi sanamni.
Oshiqlaringga tarahhum etgil,
Ko 'p aylama javr ila sitamni.
Naqshi qadaming muyassar oʻlsa,
Naylay bu jahonda jomi Jamni.
Koʻnglum qushi toyiri hariming,
Sayd etma kabutari haramni.
To bevatan oʻlmasun koʻngullar,
Zulfungdin ayurma pechu xamni.
La'ling g`amidin koʻzum toʻkar qon,
Behuda kechurmagil bu damni.
Yoʻlungda g`ubori roh boʻldum,
Boshimg`a eturmading qadamni.
Sen yordin oʻzga kimga dermen,
Koʻnglumdagi dard ila alamni.
Bir kosa sharobi arg`uvonim,
Pomol qilur hujumi g`mni.
Iqlimi vafo Amiridursen,
Ey shah, bu gadog`a qil karamni.
Real hayotiy kechinma mahsuli — bu g`azal 11 baytdan iborat boʻlib, Amiriyning hajman xiyla uzun g`azallaridan sanaladi. e'tibor bering, she'rning matla' baytidayoq uning yaqin, dildor bir shaxsga qaratilganligiga ishora bor. Taassufki, biz uzoq yillar bu shoh bayt kimga ishora ekanligi, ikkinchi lirik qahramon kim boʻlishi mumkinligi bilan durustroq qiziqmadik. She'r Umarxon bilan Nodira oralarida kechgan ajoyib voqea mevasi ekanligini aniqlash xotirimizga kelmadi. Chunki Nodira she'riyati Amiriy she'riyatidan tamomila ajratilgan holda oʻiganildi. G`azalning maqta' baytida ham Amiriy oʻzi bilan sevikli mahbubasi Nodira oralaridagi olovli sevgi va hurmatga ishora qilib, antiteza tasvirlash usuli orqali shoh va gado mafhumlarini qoʻUaydi. Nodirani vafo iqlimining amiriga, oʻzini esa uning iltifotiga, shafqatiga muhtoj gadoga oʻxshatadi. Hayratomuz badiiy lavha!
Amiriyning «Lab uyur takallumg`a, zulfin parishon qil» deb boshlanuvchi g`azali ham shoh asarlardan biridir. U yengil vazni, shoʻx ohangi, yorni samimiy erkalash ruhi bilan inson qalbini hayratlantiradi. Amiriyning boshqa ko'p g`azallaridagi kabi bu g`azalda ham hayotiy lavha va boʻyoqlar qoʻllaniladi. Qarang: g`azal matla*sidayoq «Sen shirin soʻzga lab ochsang qand-shirinlikning qimmati, anbar hidli gajagingni yozib yuborsang, anbar bahosi tushib ketadi» — deyiladi.