Mavzu: zahiriddin muhammad boburning hayoti va adabiy merosi

Nodira qilgach muhabbat nashasidin guftu-go,
Lazzati she’ri Umar Sohibqirondan berdi yod...
Bu bayt, bir tomondan, Nodiraning sevgisini ifodalasa, ikkinchi tomondan. Uning she’riyatida Umarxondan ta’lim olganini anglatadi.Shunday boʻlishiga qaramay, nega Nodiraning she’riyati mafkuraning ba’zi tomonlari e’tibori bilan Umarxonning dunyoqarashi va adabiy-estetik didida ma’lum darajada keladi. Xoʻsh, shoiraning oʻzi hukumron doiralarga mansub darajada zid keladi. Xoʻsh, shoiraning oʻzi xukumron doirlarga mansub boʻla turib, hayotdan va zamondan nima uchun shikoyat qiladi? Buning asosiy sababi bir sharoitda turib hayot voqea hodisalarni turlicha mushohada qilish anglash va ularga turli xil munosabatda boʻlishdir albatta.
Umarxonning hukumronligi jabr-zulmga asoslangan edi. U minglab begunoh kishilarni qonga beladi, qurbon qiladi. Umarxon oʻz she’rlarida bularning hammasidan koʻz yumadi, ularn haqida hech narsa demaydi. Nodira, bir tomondan badavlat hat kechirayotganligi uchun oʻzini baxtiyor deb biladi va ikkinchi tomondan, qashshoq, yalangʻoch va azobi uqubatda parcha nonga zor va xor boʻlib yashayotgan kishilarni koʻrib ularning baxtsizligiga achinadi.
Nodiraning koʻpchilik gʻazallari muhabbat mavzusida yozilgan boʻlib, u ijtimoiy-ahloqiy fikrlarini, zulm-zoʻrlikdan norozilik tuygʻularini mazkur gʻazallarga sindirib yuboradi. Shoira muhabbat haqidagi qarashlarini ifodalaganida oʻz zamonasidagi voqea va hodisalarga, koʻzga yaqqol tashlanib turgan ma’lumotlarga ham ishora qilib oʻtadi. Nodira muhabbatni odam uchun eng aziz va eng muborak, pok va samimiy tuygʻular mujassami oshiqning mashuqaga, mashuqaning oshiqqa nisbatan ulugʻ sevgisi, ikki dil, ikki dilning hohish va irodada hurmat va samimiyatda birligi, hamjihatligi deb biladi; Shoira muhabatsiz kishilarni odam qatoriga ham qoʻshmaydi.
Muhabbatsiz kishi odam emasdur,
Gar odamsan, muhabbat ixtiyor et.
Shoiraning fikricha, “Kimdan osori muhabbat” boʻlsa, uning mahbubasi, ya’ni uning samimiy sevgisiga loyiq mashuqasi ham boʻladi.