Mavzu: zahiriddin muhammad boburning hayoti va adabiy merosi


Dar bahoron bahri faz’in navaroʻsoni chaman



Download 417,3 Kb.
bet79/91
Sana23.07.2022
Hajmi417,3 Kb.
#842275
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   91
Dar bahoron bahri faz’in navaroʻsoni chaman,
Mekashand dar goʻshho duri xushob az chashmi man.
Ayrim adabiyotshunoslar Gulxaniyning Fazliy tazkirasidagi goʻzalliklari taqlidiy ruhda yozilgan, shuning uchun ular shoir ijodi uchun xarakterli emas, degan fikrni bayon etmoqdalar. Agar Gulxaniy she’rlarini sinchiklab mutolaa qilsak, bunday fikrning bir tamonlama ekanligini, uning hamma goʻzallari ham taqlidiy emasligini, shohga bagʻishlagan goʻzallarida ishq va oshiqlik mavzusida bahs yuritib, oʻz shahsiy hayotini ifodalaganini koʻramiz. Jumladan Gulxaniy Umarxonning oʻz siyosiy maqsadlarini, xonlik territoriyasini koʻzda tutib:
Amiri kishilari sharam, livoi adl dar dastam,
Ki miftohi dari fathi zafar boshad angushtam.
deb yozgan gʻazalining yoʻnalishini ustalik bilan oʻzgartirib, unda oʻzining mavjud hayotdan norozi ekanini qistirib oʻtadi:
Hunar har Sand injo metarovad az har angushtam,
Zi bahti norazo korl nadorad bo zar angushtam.
Ba izzu davlati sulton umar nozam, ki dar aldash,
Ba xashki rondaam kishtiyu umre zindaam, Ju’rat.
Nashud 13 – in bahri behosil sari moʻl tar angushtam
Gulxaniyning bu gʻazali «ba ta’bi shoh» she’r aytish printsipidan chetga chiqqan va unda hayotdagi qiynchilik koʻrgan kishining ovozi baralla eshitilganligi sababli gʻazal Fazliy kabi maddoh shoirga yoqmaydi, u gʻazal avtorini safsata aytishda ayblab, she’rni «na manosi mahkam, na lavzi bajo», deb baholaydi. Ammo u Gulxaniyning Umarxon uslubini saqlab qolgan «silliq», «xavotirsiz» gʻazallarini maqtaydi. Masalan, Fazliyning tazkirasida Gulxaniyningg «koʻrung», «omad barun» radifli gʻazallariga bergan baholari bunga yaqqol dalildir.
Gulxaniy gʻazallarida real turmushdan olingan obrazlar, hayotiy lavhalar tasviri koʻzga tashlanadi. Ma’lum adabiy an’ana bilan bogʻlngan gʻazalchilikdagi bunday hol she’rga hayotiylik baxsh etadi, uning ta’sirchanligini oshiradi. CHunonchi, shoirning «etmaz» radifli gʻazalida shaxar tabibi, qaroqchi, zohid obrazlarini uchratish mumkin.
Gulxaniy gʻazallarida tabib obrazining yaratilishibejiz emas, albatta. Ma’lumki, tabib bemorlarni davolaydi. Demak, bemor uchun tabib katta umid tayanchi boʻlib, u oʻz taqdirini, qismatini anna shu tabib obraziga qayta – qayta murojaat qiladi: undan yarasiga malham qoʻyishni, dardiga shifo berishni tilaydi. Lekin bundan ham biror murod hosil qilomagach, mening ogʻir dardimni davolash uchun tabibning mehnatlari, urinishlari befoyda, degan qat’iy xulosaga keladi.
Guxaniyning bizga ma’lum boʻlgan gʻazallarining oʻzi ham uning gʻazlchilikda katta mahorat ortirganligini, oʻxshatish, sifatlash, mubolagʻa, talmeh kabi vositalarni topib, ularni oʻz oʻrnida ustalik bilan ishlatgannini, she’rning ravonligi, boʻyoqdorligini ta’minlaganini koʻrsatadi, uning baytlar orasiga qistirib oʻtgan ba’zi satrlari katta sotsial mazmun kasb etadi. CHunonchi, oshiqning oʻz sevgilisiga qarata aytgan:

Download 417,3 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   91




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish