Mavzu: zahiriddin muhammad boburning hayoti va adabiy merosi

Ajab qoziyi, kohili, johile,
Boʻlib omiylik «ilmi»ga komile,
Aning koʻksini chok qilsang, hama,
G`ilu g`ishtini pok qilsang, hama.
Adamdur, alif anda koʻp izlama,
Bu narxami qozi debon sizlama...
Maxmur Muhammad Rajabning tashqi koʻrinishini ham siyratiga (ichki dunyosiga) mos qilib tasvirlaydi. Uning kelbatini Mozandaron deviga oʻxshatadi, ikki oyog`ini Jayhun bilan Sayhun daiyolariga koʻprik qilsa boʻladi, deydi. Terakday beoʻxshov boʻyi, ola koʻzlari, savatday haybatli sallasi odamlarda hayrat uyg`otishini eslatadi:
Buzub jumla darvozani sallasi,
Eshiklarni vayron qilur kallasi.
«G'azali Qozi Muhammad Rajabi Avj dar borai xud» monolog-g`azaldir. Unda Avjning oʻzi oʻz qilmishlari haqida tilga kiradi.
Maxmurning ijodkorlar hamda el orasida mashhur boʻlib ketgan she'rlaridan biri «Hapalak» radifli she'ridir. Hapalak shoirning volidasi tavallud topgan qisMoqning nomi boʻlib, u bu qishloqning ayanchli ahvoli, xalqining ocharchilik va qiyinchilik tufayli tortayotgan azoblaridan qattiq iztirob chekkan. «Hapalak» g`azali qishloqning oʻsha vaqtdagi ahvolidan amir Umarxonni voqif qilish, iloji boricha, uning moddiy yordamiga erishish istagi bilan yozilgan. Asarni hapalakliklar nomidan hukmdoiga yozilgan arznoma desa boʻladi. G`azal tilining, badiiy vositalartning jozibador, ta'sirli boʻlishidan tashqari, mavzuning hayotiy lavhalar asosida yoritilganligi bilan ham ajralib turadi. Maxmur Hapalakning real tasviri orqali oʻsha davrdagi qishloqlarning xarob ahvoli va unda istiqomat qiluvchi foqarolaming qashshoqligini umumlashtiigan. Shu ma'noda, «Hapalak» she'ri oʻzbek adabiyotida yaratilgan nodir asarlardan sanaladi. XIX asrning II yarmida yashab, ijod etgan Muqimiy, Nodim kabi mashhur shoirlar unga tazmin muxammaslar yozganlar.
Ey, jahondori zafar kavkabai davri falak,
Goʻsh qil qissai qishloqi xarobi Hapalak,
Turfa qishloqi g`azab kardaki, parrandalari,