Mavzu: zahiriddin muhammad boburning hayoti va adabiy merosi

Qof avvali fo boshiga monand, Nun halqasiga valek payvand —
ya'ni «f» harfi boshi «q» harfi boshiga o'xshab ketadi. Shu boshini «nun» harfi shaklida uzaytirilsa «qof» harfi shaklida paydo bo'ladi va ustiga nuqtalar qo'yiladi. Yoki
Gar lomni istasang murattab, Nun bilan alifni qil murakkab —
ya'ni (alif+nun). Shunday qilib, Munis arab harflari imlosi, yozish qoidalariga doir nazmiy qo'llanma tayyorlaydi.
«Savodi ta'lim» nazmiy, badiiy risola bo'lganligi uchun o'quvchiga ta'sir etuvchi yaxshi tashbehlar, qiyoslar, sifatlashlar, mubolag'alar, an'anaviy san'atlar uchrab turadi:
Har harfki, anda jilvagardur, Avroq yuziga zebu fardur.
Har satrki, sarvdek chekib qad, Spamshod uyotiga berib mad...
Mana bu baytlarda esa, misralararo so'zlarni qofiyadosh, vazndosh va ohangdosh qilib yaratish san'ati tarse' qo'llanilganligini ko'ramiz:
Ul bo'lmasa bo'lmag'ay kitobat, Bo'I bo'lmasa qolmag'ay hikoyat.
Sifatlash:
Bo'lsin qalaming latifu rangin, Oqu qizilu, qarovu sangin.
She’rmuhammad Munis oʻzbek adabiyoti taraqqiyotiga ulkan hissa qoʻshgan buyuk shoir edi. U Sharq adabiyotining ilgʻor an`analarini mukammal oʻzlashtirdi ana shu boy meros va an`analardan oziqlangan holda barakali ijod etdi.
Munisning ijodiy tashabbuskorligi tufayli XIX asr Xorazm adabiyotida tubdan yangilanish, yangi gʻoya va mavzular bilan rivojlanish seziladi. U gʻazal janrining mavzu doirasini muayyan darajada kengaytirishga xizmat qildi. Munis mumtoz gʻazalnavislik an`analariga real hayot, konkret davr, ijtimoiy muhitning dolzarb muammolari nuqtaiy nazaridan yondashdi. Uning gʻazaliyoti ijtimoiy mazmundorligi bilan oʻzbek gʻazalchiligida yangi rivojlanish davrini boshlab berdi. “Munis ul-ushshoq”dagi oshiqona, orifona, rindona va didaktik g`azallar muallif ijodidagi an`anaviy xususiyatlarni koʻproq gavdalantirsa, avtobiografik xarakterdagi hamda satirik gʻazallari Munisning gʻazal janri gʻoyaviy-mazmuniy poetikasidagi oʻziga xosligi va novatorligini ham ifodalaydi. Munis Navoiy gʻazaliyotidagi ijtimoiy mazmundorlikdan ibrat oldi. Shoirlar ahvoli, badiiy soʻz qadri va she`riyat taqdiri, adolat va jaholat, kambagʻallik gʻami va tengsizlik alami kabi dolzarb ijtimoiy muammolarni qalamga olib ijtimoiy lirikaning mazmundor va keng qamrov bilan taraqqiy etishiga xizmat qildi. Avtobiografik gʻazallar Munis ijtimoiy qarashlarining ibtido va sarchashmasini anglatsa, ijtimoiy mavzudagi qolgan gʻazallar shoir ijtimoiy tafakkurining muttasil takomili jarayonini koʻrsatadi. She’riyatni ulugʻlash va shoirlarni qadrlash, doʻstlikka sadoqat, ezgulikka da`vat, yovuzlikka nafrat gʻoyalari gʻazallarining oʻzak mohiyatini tashkil etadi.