Mavzu: zahiriddin muhammad boburning hayoti va adabiy merosi

Mashhuri Hallojdek ichib sharobi antahur,
Charx urib yigʻlab turarman ushbu dam dor oldida.
Bu baytda Mansur Halloj nomi bilan mashhur boʻlgan tarixiy shayx va uning «Anal- haq»,ya’ni «Men xudoman» deganligi uchun ruhoniylar fatvosi bilan dorga osilganligiga ishora bor. Qizigʻi shundaki, bu oʻrinda Mashrab oʻzining taqdiri ham Mansur Halloj taqdiriga oʻxshab qolishini bashorat qilgandek. Bu bayt orqali shoir tasavvufiy e’tiqodining mustahkamligini ta’kidlamoqchi boʻladi.
Boshqa bir oʻrinda Mashrab: «Jahonni tark qildi Mashrabo Ibrohim Adhamdek» misrasini keltiradi.Bu bilan u qalandarlik yoʻliga kirganligiga ishora qiladi. Shoir asarlarida koʻproq jafo chekkan, Olloh yoʻlida cheksiz azobu oʻqubatlarga duchor boʻlgan tasavvuf ahli vakillarining obrazlari, nomlari keltiradi. Talmeh yoʻli bilan oʻzining e’tiqodiga bogʻliq gʻoyalarini ifodalashga, tashviq etishga harakat qiladi. Uning gʻazallari orasida she’r matlasidan maqtaigacha talmex, qiyoslash, tanosib sintezidan iborat namunalar ham uchraydi.
Menga irshod bersang, Odamu Havvoni hozir qil, Gʻaribu xastaman, Nuhi nabiyullohni hozir qil.
Matla’li gʻazalida Namrud, Xalilullo, Ayyub, Zikriyo, Ahmad, Habibullo, Hasan bilan Husayn, Zuhro va boshqa tarixiy – afsonaviy obrazlarga ishora bor. Mashrab she’riyatida tazod badiy san’ati asosida yuzaga kelgan namunalar, baytu misralar ham oʻquvchi diqqatini oʻziga tortadi, shoir bunday oʻrinlarda badiiy fikrni boʻrttirish va har bir baytdan kuzatilgan maqsadni tasdiq ettirish uchun birinchi misrada qoʻyilgan tezisni shu baytning ikkinchi misrasida rad va inkor qilish orqali qarama- qarshi fikrlar toʻqnashuvini yuzaga keltiradi yoki qarama-qarshi kayfiyat tugʻdirish yoʻli bilan badiiy muddaoni ta’kid va tasdiq etishga intiladi. Quyidagi baytda:
Yuz jonim agar boʻlsa saning yoʻlingga nisor,Xushdir bu gadoligʻ, na qilay taxtu Sulaymonni,
der ekan, insoniy mehr- vafo va muruvvatni tasdiq va ta’kid etish uchun «gadoligʻ» va «shohligʻ» (taxtu sulaymon) tushunchalarini qarama-qarshi qoʻyadi:Shoir oʻta xalqchil quyidagi: