Mavzu: tikuvchilik sanoati binolari

7. TIKUVCHILIK KORXONALARINING ARXITEKTURAVIY KOMPOZISIYASI
Tikuvchilik korxonalari binosining xajmiy - fazoviy kompozisiyasi unga tegishli ikki asosiy xajmiy elementlar mutanosibligidan kelib chiqadi: ishlab chiqarish va ma'muriyat qismlaridan iborat bo'lib, ma'muriyat qismi katta bo'lmagan qurilish maydoniga ega. Binoning ishlab chiqarish (tsex) qismi (tikuv tsexi, bichuv, dazmollash tsexi, tajriba maydoni omborlar va boshqalar) ma'muriy guruxi maydonidan ortib ketadi. Shuning uchun kichik tikuv tsexining umumiy arxitekturaviy kompozisiyasidagi ishlab chiqarish va ma'muriy qism turlicha hajmga ega bo'lib, turlicha mutanosiblikda bo'ladi: ishlab chiqarish qismi ma'muriy maishiy qismga tutashadi. Tikuvchilik korxonalarining arxitekturaviy qiyofasi shahar qurilishi chegarasida yoki sanoatning "tutashgan" seliteb zonasida joylashish shart – sharoitlariga bog'liq ravishda shakllanadi. Ikkala holda ham binolarning shahar qurilishi bilan hajmiy echimi, fasadlarning bo'laklarga bo'linishi, balandligi, korxona oldi zonasining rejalanishi, piyodalar va transport yo'llari bo'yicha bog'liqlik masalalarini o'zaro uyg'unlashtirish orqali echish talab etiladi.
Fasadlarning badiiy qiyofasini (qiyofasining ko'rkam ko'rinishini) yaratish uchun dekorativ rebrolar qo'llanilishi, binoga kirish qismiga reklama va axborot elementlarini joylashtirish, ko'cha bo'ylab o'tiladigan yo'lakchalar chetiga dekorativ bezak elementlari (panjaralar, bardyurlar va h.k.) dan foydalanish mumkin.
Binolarni pardozlashda ularning shahar formasiga moslik ahamiyatini hisobga olgan holda tabiiy tosh, keramik plitka, sun'iy marmar va boshqa materiallardan foydalanish mumkin.
Arxitekturaviy qiyofada milliy va regional kolorit inobatga olinishi lozim. Yangi binolarni qurishda va mavjud bo'lgan korpuslarni qayta qurishda atrofdagi ob'ektlar – arxitektura, tarixiy va madaniy yodgorliklar, yashil ekinzorlar, maydonlarni inobatga (hisobga) olish talab etiladi.
Tikuvchilik korxonalari ishlab chiqarishning texnologik jarayoni bilan bog'liq bo'lgani uchun, ayniqsa, tsex xonalari ishlab chiqarish uskunalarining joylashuvidan kelib chiqib ichki muhitni keng tashkil etish va yorug'lik bilan ta'minlash asosiy talablardan biridir. Asosiy shartlardan kelib chiqqan holda ba'zi bir (tayyorlov tsexidagi matolarni yaroqsiz va yaroqlilikka ajratuvchilar) ishlar ko'rish qobiliyatining aniq ishlar kategoriyasiga tegishlidir. Korxonalarda ichki mikroiqlimning mo''tadilligini ta'minlashda tabiiy yortilganlik shartlari va dam olish xonalarining shamollatishga jiddiy e'tibor berilishi lozim.
Tikuvchilik korxonasi binolar ichkarisini tashkil qilinishiga nafaqat undagi texnologik jarayon aniq ta'sir qiladi, balki binoning konstruktiv echimi ham o'z ta'sirini ko'rsatadi.
Bino oldi tomoni va qurilmalar plastikasi, shu tomon fonidagi bo'rtib chiquvchi yoki aksincha kirib turuvchi elementlarni bo'rttirib ko'rsatish orqali erishiladi, bularga binoga kirish joyi, tashqariga chiqarib qurilgan tamburlar, avtomobil platformalari, zinapoya etaklari, texnologik jihozlari elementlari kiradi.