Mavzu: Temur davrida yashagan allomalar Reja: Temuriylar davri madaniyati

Mavzu: Temur davrida yashagan allomalar

Reja:

1. Temuriylar davri madaniyati

2. Temuriylar davrida ilm fan

3. Temuriylar davrida yashagan allomalar

Mo’g’ul istilosiga qadar ilm-fan

• 
  Mo’g’ul istilosiga qadar Turkistonda ilm-fan o’zining cho’qqisiga erishgandi. Xususan IX-XI asrlarda yetishib chiqqan allomalar, bitilgan asarlar nafaqat o’sha davrni har tomonlama yuksaltirdi, balki bundan keyin ham juda ko’p vaqt davomida keyingi avlodlar uchun xizmat qildi. Bu davrning eng mashhur allomalari shubhasiz: Forobiy, farg’oniy, Beruniy, ibn Sino, ar-Roziylar va ularning boshqa ko’plab zamon-doshlari bo’ldi.
  

Mo’g’ul istilosi davri

• 
  Turkiston mo’g’ul istilosoga qadar o’zining har tomonlama madaniyat, harbiy kuch-qudrat to-mondan ham yuksak darajaga ko’tarilgandi. 1219-1220-yilgi hujumlar turkistonning mag’-lubiyati bilan yakunlandi, mamlakat to’liqligi-cha mo’g’ullar qo’l ostiga o’tdi. Ular shu davr-gacha bo’lgan barcha ilm-fan yutuqlarini vah-shiylarcha yo’q qilishdi, butun-butun shahar-larni kultepalarga aylantirdi. Mamlakat ilm-fandan mutlaq yuz o’girdi.
  

Amir Temur davri

• 
  Yerli xalq mo’g’ullar zulmi-dan mutlaqo bezor bo’l-gan, mo’g’ullar hukumati zaiflasha boshlagan bir davrda yosh sarkarda Amir Temur o’z atrofiga odam to’plab, xalqni mo’-g’ullar zulmidan ozod etib boshladi, u o’z atrofida nafaqat harbiylar xususan ziyolilarni to’play bosh-ladi.
  

Amir Temurning ilm-fanga e’tibori

• 
  Amir Temur mamlakat tepasiga kelgandan so’ng o’z arrofiga ziyolilarni yig’ib boshladi, uning majlislarida faqat harbiylar emas balki, ziyolilar, shoirlar, tarixchilar, ilm ahli ham qatnasha bosh-ladi, xususan Amir Temurning pirlari Shayx Shamsiddin Kulol va Said Barakaning borligi, ularni sarkarda o’ziga piri-murshid deb bilgani, ularning maslahatlarini doimo inobatga olgani tarixdan ma’lum.
  

• 
  Amir temur shaharlarda ilm-fan madaniyatni ri-vojlantirish uchun ko’plab ilmiy muassasalar qu-rishga amr qilgan. Madrasalarda diniy fanlar bilan baravar matematika, tarix, musiqa, astronomiya, adabiyot, me’morchilik fanlarining o’qitilishiga katta e’tibor bergan. “Temur tuzuklari”da aytili-shicha ilm-fanni o’rgatish uchun sohibqiron to-monidan har bir shaharga mudarrislar tayinlan-gan. Yana ushbu kitobda Amir Temur “sayyid;ar, ulamoyu-mashoyixlar, oqilu-donolar, tarixchilarni e’tiborli kishilar sanab, hurmatini joyiga qo’ydim” deyiladi.