Мавзу: Технологик таълим сохасининг узлуксиз таълим тизимидаги узвийлигининг ахамиити. Узбекистонда технология фани ўқиту вчиларини тайёрлаш муаммолари

Тарихий маълумот

1932 йнлдан бошлаб мехнат таълими мажбурий фан снфатида умумтаълим фанлари таркибида ўкитила бошлаган. 1937 йнлга келнб мехнат таълими фани умумтаълим фанларн таркибида ўқитнлнши тўхтатилган. Орадан 17 йил утиб, яъни 1954 йнлдан бошлаб мехнат таълнмн мажбурий фан сифатнда умумтаълнм фанлари таркибида ўқитилиши йўлга қўйилган. Ҳотирги кунга қадар ўқитилиб келинмоқда. 2017 йилдан бошлаб "Меҳнат таълими” номи "Технология” деб атала бошланди.
Тсхнология дсганда субъскт томонидан объсктга кўрсатилган таъсир натижасида субъсктда сифат ўзгаришига олиб кслувчи жарасн тушунилади. Тсхнология ҳар доим зарурий воситалар ва шароитлардан фойдаланиб, объсктга йўналтирилган максадли амалларни муайян кстма-кстликда бажаришни кўзда тутади.
Ушбу тушунчаларни ўкув жараснига кўчирадиган бўлсак, ўқитувчи (псдагог)нинг ўқитиш воситалари ёрдамида ўқувчи (ўқувчи)ларга муайян шароитларда кўрсатган тизимли таъсири натижасида уларда жамият учун зарур бўлган ва олдиндан бслгиланган ижтимоий сифатларни интснсив тарзда шакллантирувчи ижтимоий ходиса, дсб таърифлаш мумкин.
Тсхник тсхнология қуйидагиларни билдиради:
хом-ашё, матсриаллар, ярим фабрикатлар ёки маҳсулотларни олиш, уларга ишлов бсриш ёки кайта ишлаш йўлари ва усулларининг йиғиндиси (технологиянинг жараёнли баёнли аспскти);
юкорида кўрсатилган йўллар ва усулларни ишлаб чиқувчи ва такомиллаштирувчи фан. Технологияни фан сифатидаги вазифаси, моддий рссурслар ва вақтни энг кам сарфлашни талаб қиладиган самарали ва тсжамкор ишлаб чиқариш жараёнларини аниқлаш хамда амалда қўллаш максадида қонуниятларни топиш ҳисобланади (илмий аспскти);
жараённинг ўзи - қазиб олиш, топиш, ишлов бсриш, қайта ишлаш, ташиш, омборга жойлаш, сақлаш хамда ишлаб чиқаришни тсхник назорат қилиш (тсхнологиянинг жараёнли - ҳаракат аспскти).
Ишлаб чиқаришда “Тсхнология” сўзидан кслиб чиқадиган қуйидаги тушунчалар ишлатилади:
Тсхнологик жараён - ишлаб чиқариладиган маҳсулотга ишлов бсришнинг ягона жараёнини ҳосил қилувчи тсхнологик опсрацияларнинг йиғиндиси.
Тсхнологик опсрация - ишчи томонидан ўзининг иш жойида бажариладиган, якунига стказилган ҳаракат кўринишидаги жараённинг бир қисми.
Тсхнологик харита - маълум бир маҳсулотни ишлаб чиқариш тсхнологик опсрацияларнинг кстма-кстлигини баён қилувчи тсхник ҳужжат.
Тсхнологик рсжа - тсхнологик опсрацияларни амалга оширишни бслгиловчи тартиб бўлиб, маълум бир маҳсулотни ишлаб чиқаришда бажариладиган опсрацияларнинг вақти, шартларини бслгилайди.