Мавзу: “Teatr tarixi” kursiga kirish

ALEKSANDR DYUMA OTA
(1802-1870-y.) 
Aleksandr Dyuma (Ota-Dyuma) romantik drama turining qaror topishida V. 
Gyugo bilan hamfikrlikda ijod qilgan bo'lib, u o'zbek kitobxonlari va 
tomoshabinlariga mushketyorlar haqidagi trilogiya, «Graf Monte-Kristo» romani 
kabi sarguzasht adabiyotning mumtoz namunalari bilan tanish bo'lgan yirik adib va 

---

 
dramaturgdir. XIX asrning 20-30 yillari u romantiklar harakatining faol 
ishtirokchisiga aylanadi. 
Dyumaning adabiy merosida dramaturgiya e'tiborli o'rin tutadi. U oltmish oltita 
pyesa muallifi bo'lib, ularning ko'pchiligini 30—40 yillari yozgan. 
«Odeon». teatrida sahnalashtirilgan 
«Genrix III va uning aaroyi» 
(1829) asari 
unga adabiy va teatr shuhrati keltirgan birinchi pyesasi bo'ldi. Bu muvaffaqiyat 
uning keyingi 
«Antoni» 
(831), 
«Ajal minoras» 
(1832), 
«Kin yoki Daho va 
sayoqlik» 
(1836) pyesalari bilan yanada mustahkamlanadi. 
Dyuma pyesalari romantik drama turining ajoyib namunalaridir. Ularda 
kundalik tamballarcha zerikarli turmush tarziga zid o'laroq, o'tli ehtiroslar, 
xalovatsiz olishuvlar og'ushida yashovchi jo'shqin qalbli qahramonlar haqida 
hikoya qilingan. 
Dyuma pesalarida Gyugo asarlaridagidek isyonkorlik cho'g'i yo'q. Lekin 
«Genrix III», «Ajal minorasi» asarlarida muallif feodal olamning daxshatli 
ko'rinishlarini tasvir etib, qirol va hukmdor zodagonlar doirasining jinoyatkorona 
kirdikorlarini fosh etgan. Zamonaviy mavzudagi asarlar («Antoni», «Kin»)da esa 
yovuzlik va beboshlikka qarshi kurash ochgan yo'qsil qahramonlarning fojiona 
qismatlari ifodalangan. 
Dyuma ham boshqa romantik dramaturglar kabi o'z asarlarida xazin, mungii 
lavhalarga keng o'rin ajratgan: o'lim, jazo sahnalarida jismoniy azoblanish holatlari 
tez-tez uchraydi. 
Dyuma “Tarixiy teatr” deb ataluvchi teatr tashkil etib, uning ilk pardasini 1847-
yili «Qirolicha Margo» spektakli bilan ochadi. Teatr uzoq yashamagan bo'lsa-da 
(1849-yili yopilgan), lekin u Parijning hiyobon teatrlari orasida nufuzli o'rin tutib 
keldi. Zamonasining ardoqli qalamkashi, serzavq qalb sohibi Aleksandr Ota-
Dyuma asarlari O'zbekistonda ham keng ma'lum. Uning «Uch mushketyor», «Graf 
Monte-Kristo» kabi romanlari o'zbek tiliga tarjima qilinib, kitobxonlar orasida 
keng shuhrat qozongan. «Qora loIa» romoni bo'yicha videofilm, (rejissor M. 
Yunusov) yaratilgan, «Ajal minorasi» dramasi teatr san'ati institutida avval diplom 

---