|
Tarbiyada milliy va umuminsoniy qadriyatlarning
ustunligi qoidasi
0 ‘quvchilarning umuminsoniy va Vatanimiz qadriyatlari, boy
madaniyati bilan tanishtirish, dunyoviy va diniy bilimlarni egallashga boMgan talablarini shakllantirish malakalarini oshirish, ularni tobora boyitish, estetik tushunchalarini shakllantirish juda muhimdir.
0 ‘zbek xalqiningmadaniy merosinio‘rganishdavarivojlantirishda
milliy o ‘ziga xosligi, ma’naviy xususiyatlarini hisobga olib, xalq pedagogikasi an’analariga suyangan holda ish ko‘rilishi maqsadga muvofiq. 0 ‘quvchilarda kishilik jamiyatiga muhabbatni tarbiyalash ularni tabiat muhofazasi, madaniy yodgorliklarni saqlash ishlariga jalb qilish lozim.
Umuminsoniylik-bu barcha insonga xos boMgan, uning madaniy va milliy ko‘p qirraliligidir. ya’ni, turli millat vakillariga hurmat, turli dinlar va boshqa madaniyatlarni o ‘ziga xosligini tan olish, qadriyatlarni hurmatlashni nazarda tutadi.
0 ‘quvchilarga eng avvalo, o‘z xalqining milliy-madaniy
merosiga, tiliga, an’ana va urf-odatlariga, shuningdek, boshqa
xalqlarning ma’naviy boyliklariga boMgan qiziqishlarini tarbiyalash lozim. Bunda uning bilim doirasini kengaytirishga, turli xalqlar madaniyati bilan tanishtirishga alohida e ’tibor berish zarur. Milliy qadriyatlardan: ona zamin tabiati, milliy xalq san’ati, an’analarining milliy estetik manbalari, sharqning jumladan, 0 ‘zbekistonning badiiy madaniyati, tarixi orqali o ‘quvchilarda milliy axloq an’analari ruhini shakllantirishda, milliy o ‘z-o‘zini anglatishda, baynalminallik va vatanparvarlik tuyg‘ularini rivojlantirishda foydalanish darkor.
Ma’naviy qadriyatlar va g ‘oyalar har xil millat o ‘quvchilarini
birlashtiradi, o ‘quv va mehnat faoliyatlarini uyushtirishga yordam beradi. OMmishga nazar tashlasak, xalq pedagogikasini bola tarbiyasidagi boy tajribalari hayotga toMa tatbiq etilmaganligi, buyuk allomalarning pedagogik qarashlari, sharqona urf-odatlar, boy an’analar, hayotga joriy etilmaganligi tarbiya borasida talay qusurlarning yuzaga kelishiga sabab boMdi. Xalqimizning ko‘p asrlik qadriyatlarini, ulkan va boy madaniy merosini chuqur bilmasdan, milliy o‘zlikni anglash, milliy g‘urur tuyg‘usini qaror toptirish mumkin emas.
0 ‘zbek xalqi ko‘p asrlik tarixiy taraqqiyotida katta madaniyatni
yaratdi. U yaratgan boyliklar yoshlar tarbiyasida muhim vosita
boMib xizmat qiladi. Ismoil al-Buxoriy, al-Xorazmiy, Beruniy,
Farobiy, Abu Ali ibn Sino, Yusuf Xos Hojib, Ahmad Yugnakiy,
Sa’di Sheroziy, Ahmad Yassaviy, Nizomiy Ganjaviy, Farididdin
Attor, Abdurahmon Jomiy, Alisher Navoiy va boshqa buyuk mutafakkirlarning asarlari orqali o ‘quvchilar go‘zal axloq, baxt,
insof, poklik, iffat, sabr-matonat, mehr-shafqat, sihat-salomatlik, otaonani hurmat qilish qoidalari haqida keng tasavvurga ega bo‘ladilar. Insoniylik o ‘z tarkibiga insonning eng yaxshi axloqiy xususiyatlarini ya’ni, odamlar o ‘rtasida o ‘zaro yaxshi munosabatda boMish, do‘stlik, ota-onaga sadoqatlilik, mehnatsevarlik, diyonatlilik kabi fazilatlami qamrab oladi. Xalqimiz bolalarning yoshligidan ana shu go‘zal fazilatlarini tarbiyalashga ahamiyat berib keladi.
Maktablarimizdagi tarbiyaning mazmunini milliy va umuminsoniy qadriyatlar belgilashi lozim, ya’ni ta’lim-tarbiya mazmunida insonparvarlik, tenglik, xalqparvarlik, demokratiya g‘oyalari ustivor boMishi lozim. Masalan, Oybekning «Navoiy», Abdulla Qodiriyning « 0 ‘tgan kunlar», Abdulla Qahhorning «Sinchalak» kabi asarlari milliy va umuminsoniy demokratik va gumanistik qadriyatlar nuqtayi nazaridan o‘rganilishi maqsadga muvofiqdir. Odob haqida Islom dinida ham ko‘p ibratli gaplar aytilgan. Islom dini insonni ezgulikka, halollikka, go‘zal axloqqa chaqiradi. Islom odobini esdan chiqarish, unga amal qilmaslikning oqibati nimalarga
olib kelishini hayotning o ‘zi ko'rsatyapti. Millatning saodati,
davlatning tinchligi va farovonligi awa lo yoshlaming tarbiyasiga bogMiq. Shuning uchun unutilayozgan ma’naviy qadriyatlarimizni tiklash va kelgusi avlodlarga yetkazish bugungi kunning dolzarb vazifasidir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
