Mavzu: Sportchini tayyorlashning ilmiy nazariy taxlili. Reja

Mikrosikllar strukturasi. Birinchi bosqichning mikrosikl­lari sportchining har tomonlama rivojlanishi uchun optimal sharoit yaratishga moslab tuziladi. Eng keng tarqalgan sikl — bir haftalik sikldagi asosiy mashg‘ulotlarning miqdori turli sohadagi sportchilarda, odatda, 3 tadan 5 tagacha bo‘ladi. Odatda, har bir mashg‘ulot bir nechta turli vazifalarni hal etadi.

Tayyorlov davrining ikkinchi (maxsus tayyorgarlik - MTB) bosqichi

Tayyorlov davrining ikkinchi bosqichida mashqning tuzilishi va mazmuni sport formasiga bevosita kirib borish uchun sharoit yaratishga imkon beradi. Tayyorgarlik o‘zining barcha bo‘limlarida ko‘proq maxsus maqsadga qaratila boshlaydi (shuning uchun ham maxsus tayyorgarlik bosqichi deb ataladi).

Jismoniy tayyorgarlikda tanlangan sport turining o‘ziga xos talablariga javob bera oladigan jismoniy qobiliyatlarni rivojlantirishga qaratilgan ta’sir etish, ya’ni maxsus jismoniy tayyorgarlik kuchayadi. Endi umumiy jismoniy tayyorgarlik, asosan, umumiy mashq ko‘rganlikni ta’minlaydi va uning maxsus mashq ko‘rganlik bilan eng mustahkam aloqada bo‘lgan komponentlarini yuksaltiradi.

Boshqa bo‘limlarda ham shunga o‘xshash o‘zgarishlar sodir bo‘ladi. Sport —texnik tayyorgarligi musobaqa harakatlari texnikasini mazkur mashq siklining musobaqa davri davomida qanday bo‘lsa, o‘shanday ko‘rinishda chuqurroq o‘zlashtirib olishga qaratiladi. Bunda turg‘un va shu bilan birga moslashuvchan harakatlar dinamik stereotipini shakllantirish markaziy vazifa bo‘lib qoladi. Parallel ravishda jiddiy va maxsus taktik tayyorgarlik ham kengaytirib boriladi.

Nihoyat, ikkinchi bosqichga yaqinlashgan sari tanlangan sport turi bo‘yicha musobaqalarga maxsus iroda tayyorgarligining roli orta boradi. Sportchi iroda tayyorgarligini yanada yuksaltirish borasida keng ko‘lamli ishlar amalga oshiradi. Sport amaliyotida bu hol rasional hisoblanib, maxsus iroda tayyorgarligining rivojlantirish usullari kengaymoqda.

Bular bari maxsus mashq ko‘rganlikni yuksaltirish va sport formasining barcha komponentlarini gormonik tarzda qo‘shib olib borish uchun sharoit yaratadi. Ikkinchi bosqichda jismoniy, texnik, taktik va iroda tayyorgarliklari o‘zaro aloqada bo‘ladi va ular hatto birlashib (qo‘shilib) ketadi.

Birinchi bosqichdan ikkinchi bosqichga o‘tish asta-sekinlik bilan sodir bo‘ladi. Bunda mashq jarayonining mazmunidan ko‘ra uning tuzilishi — turli vosita va uslublarning nisbati umumiy va maxsus tayyorgarlikning salmog‘i, yuklamalar hajmi va shiddatliligining o‘zaro nisbatlari ko‘proq o‘zgaradi.