Mavzu: Shaxsiy kompyuterlarning funktsional-tuzilmaviy tashkil etilishi va kompyuterning rivojlanish yo’nalishlari Reja

 

1.2.16- rasm. Monitor 

1.3§ Shaxsiy kompyuterlarning tashqi qurilmalari 

Shaxsiy kompyuterlarning tashqi (qoʻshimcha) qurilmalariga printer, skaner, 

modem, strimer, joystik, plotter va boshqalar kiradi. Yuqorida sanab oʻtilgan tashqi 

qurilmalarning ba’zi birlariga qisqacha toʻxtalib oʻtamiz: 

Printerlar-ma’lumotlarni, olingan natijalarni, dasturlarni bosmaga chiqarish 

uchun ishlatiladi. Printerlar asosan 3 xil boʻladi: Matritsali, oqimli va lazerli 

Matritsali  printerlar  -  Matritsali  printerlarning  yozuv  boshogʻi  ignalar 

matritsasidan  iborat.  Yozuv  boshogʻi  yozuv  qatori  boʻylab  harakatga  keladi. 

Axborotga  mos  holda  ignalarning  qora  qogoz  orqali  yoki  boʻyash  lentasi  orqali 

qogʻoz  sirtiga  ignalarning  urilishi  hisobiga  yozuv  shakllanadi.  Yozuv  sifatining 

ortishi bilan yozish tezligi prorortsional ravishda kamayadi (1.3.1- rasm). 

Bu  printerlar  boshqalariga  nisbatan  sekin  ishlaydi.  Chop  qilish  sifati  uncha 

---

yaxshi emas va tezligi ham katta emas. Ular 24, 48 ignali boʻladi. 

Masalan, Epson-1000, 1050, 1170, 2170. 

 

1.3.1- rasm. Matritsali printer 

Oqimli printerlar - maxsus (rangli va rangsiz) siyohlarni purkash yoʻli bilan 

ishlagani  uchun  ular  oqimli  deyiladi.  Oqimli  printerlarda  siyohdondan  axborotga 

mos  holda  ranglarni  soplo  orqali  qogʻoz  sirtiga  purkalishi  natijasida  yozuv 

shakllanadi. Oqimli printerlar rangli yozuvni amalga oshirish uchun moʻljallangan. 

Oqimli printerlarda yozuv sifati va tezligi yuqori va rangli boʻladi (1.3.2- rasm). 

Bu  printerlar  matnlarni  tez,  grafik  tasvirlarni  esa  sekinroq  chop  etadi. 

Masalan, HP Paskerd - HewLett Packerd). 

    

 

1.3.2- rasm. Oqimli printer 

Lazer printerlar - Lazer printerlar ham sifati, ham tezligi jihatidan eng yaxshi 

printer  hisoblanadi.  Shu  sababli,  hozirgi  kunda  ushbu  turdagi  printerlardan  keng 

foydalaniladi. Ular ham rangli va rangsiz boʻladi (1.3.3- rasm). 

Lazerli  printerlar  zamonaviy  yozuv  qurilmalari  hisoblanadi.  Axborot  bilan 

modullashtirilgan  lazerli  nurlarning  maxsus  baraban  sirtiga  tushishi  hisobiga 

baraban sirti dielektrik qutblanadi.  Natijada  baraban  sirtiga tonner  (mayda  koʻmir 

donachalari tortiladi va barabanning aylanib, qogʻoz sirtiga bosilishi hisobiga yozuv 

paydo boʻladi. Lazerli printerlarda yozuv tezligi va sifati oʻta yuqori. 

Masalan: HP Laser Jet. U minutiga 8-15 hatto 40 varaqgacha chop etadi. 

 

1.3.3- rasm. Lazerli printer 

Modem  -  Uning  asosiy  vazifasi  kompyuterlararo  aloqani  oʻrnatish.  U 

oʻzining kommunikatsion dasturlariga ega boʻlib, bu dasturlar ma’lumotlarni uzoq 

---

masofaga  uzatadi  va  qabul  qiladi.  Masalan:  US  Roboties,  Rockwell,  Zyxel  va 

boshqalar (1.3.4- rasm). 

  

 

1.3.4- rasm. Modem 

Skaner-matn, grafika va tasvirlarni kompyuterga kiritishni avtomatlashtirish 

uchun xizmat qiladi, masalan: Hp Scanjet (1.3.5- rasm). 

  

 

1.3.5- rasm. Skaner 

Plotter - chizmalarni qogʻozga chiqaruvchi qurilma. Plotterlar 2 xil boʻladi: 

barabanli  va  planshetli.  Barabanliligi  rulonli,  planshetligi  varaqli  qogʻozga 

chiqaradi. 

Plotterlardan 

asosan 

chizma 

loyihalarini 

avtomatlashtirishda 

foydalaniladi (1.3.6- rasm). 

   

  

1.3.6- rasm. Plotter 

Joystik - kursorni ekranda toʻrt yoʻnalishdan biriga koʻchishini ta’minlaydi. 

U  tegishli  korpusga  oʻrnatilgan  dastakdan  iborat.  Korpus  surgich  yordamida 

kompyuter  yaqinida  qimirlamaydigan  sirtqi  qismiga  mustahkamlangan  burchakni 

oʻzgartiruvchilar  bilan  sharnir  asosida  birlashtirilgan  dastak  esa  ayrim  moddiy 

burchak  doirasida  X  va  Y  kordinatalari  boʻylab  harakatlanishi  mumkin  (1.3.7- 

rasm). 

 

  

1.3.7- rasm. Joystik 

---

Har  bir  qurilma  protsessorda  joylashgan  mos  ulagichga  ulanadi  yoki 

oʻrnatiladi.