Мавзу: Пул назарияси.маъруза ( соат)

Номинализмнинг асосий хатоси шундаки:

• бу назария бўйича пулнинг қиймати давлат томонидан аниқланар эмиш
• пул аслини олганда марка, унинг қандай материалдан ясалганлигининг ва нимани акс этиришининг аҳамияти йўқ деган ғояни олдинга сурдилар.Бу билан меҳнат қиймати назариясини ва пулнинг товар эканлигини рад этади.
• Пулнинг умумий қиймат эквиваленти сифатида обьектив равишда пайдо бўлиш моҳиятини тушунмай, номиналистлар пулнинг қиймати давлатнинг субъектив ҳоҳиш иродасига боғлиқ дедилар. Номиналистлар пулнинг қиймат ўлчови билан баҳолар масштабини аралаштириб юбордилар.
• Номиналистларнинг асосий камчиликларидан яна бири шундаки, улар пулнинг моҳиятини унинг ҳуқуқий асосидан изладилар.

Миқдорий назария

• Миқдорий назария XVI - XVIII асрларда меркантилистларнинг концепциясига реакция сифатида пайдо бўлди. Бу назариянинг бошловчиси француз иқтисодчиси Ж Боден (1530 - 1596) эди. У биринчи бўлиб Европада ўша даврда юз берган «баҳолар революцияси»ни очиб беришга ҳаракат қилди. Баҳоларнинг сакрашига сабаб Eвропага Америка қитъасидан оқиб келтан қимматбахо металлар бўлганлиги деб тушунтирилди. XVI - XVII асрларда Европада олтин миқдори 1500 йилда бўлган олтин миқдоридан 16 марта кўпайиб кетган эди. Ж Боден баҳоларнинг ўзгариши муомаладаги пул миқдори билан аниқланади деб тушунтирди. Шу сабабли ҳам бу назария миқдорий назария деб ном олди.

Пулнинг миқдорийлик назариясининг моҳияти шундаки, муомалада пул миқдорининг ошиши, товарлар баҳосининг ва пулнинг қийматини ўзгаришига сабаб бўлувчи асосий омилдир.

миқдорий назария вакилларининг фикрича:

Замонавий миқдорий назария қоғоз пуллар муомаласига асосланади. Бу назария А. Маршалл, америкалик И. Фишер, шведлар Г. Нассел ва Б. Хансен, иқтисодчи А. Пигу, монетарист М. Фридмен тадқиқотларида ўз аксини топди.
Америкалик иқтисодчи, статист ва математик И. Фишер (1867-1942 й.й)
И. Фишер пулнинг «сотиб олиш қувватига» таъсир этувчи олти омилни кўрсатди:
М - муомаладаги нақд пул массаси;
V - пулнинг айланиш тезлиги;
Р - ўртача (тортилган) баҳо;
Q - товарлар миқдори;
М1 - банк депозитлари йиғиндиси;
VI - депозит-чек муомаласи тезлиги.
Товарлар учун тўланган пул йиғиндиси, товарлар йиғиндисининг товарлар баҳосига кўпайтмасига тенг:
MV=РQ
Бу тенгламани Фишер «алмашинув тенгламаси» деб атади. Юқоридаги формула асосида муомаладаги пул массасини топиш мумкин.
М1 =РQ/V1