Mavzu: pedagogik amaliyotda mantiqiy fikrlashning ahamiyati

1. Ayniyat qonuni
. Har qanday fikr - mulohaza jarayonida aniq, qat'iy 
mazmunga ega bo‘lishi lozim. Bu tafakkurga xos xususiyatdir. Ayniyat qonuniga 
ko‘ra, har qanday fikr mulohaza jarayonida o‘ziga aynan bo‘lishi lozim. (A-A dir 
yoki A q A). Ayniyat qonuniga asosan, turli mazmunga ega fikrlar aynan 
bo‘lmaydi yoki aynan fikrlar aynansiz bo‘lmaydi. Bu qoidani buzish bir fikrni tilda 
turli xil ifodalashga olib keladi. Masalan, «Osmon ibodatxonasi Pekinda 
joylashgan» va ЇOsmon ibodatxonasi Xitoy poytaxtida joylashgan” mulohazalarida 
predikatlar mazmunan turli xil bo‘lsada, lekin aynan hisoblanadi.
2. Nozidlik qonuni
. Mantiqiy mulohaza ziddiyatsiz bo‘lishi bilan 
xarakterlanadi. Ziddiyatlilik mulohazani buzadi, bilish jarayonini qiyinlashtiradi. 
Tafakkurning ziddiyatsizligi talabi formal mantiqning nozidlik qonunida o‘z 
ifodasini topadi. Nozidlik qonuniga ko‘ra, ikki zid mulohaza bir vaqtda yoki ayni 
bir nisbatda birdaniga to‘g‘ri yoki birdaniga xato bo‘la olmaydi. Nozidlik qonuni 
barcha sig‘ishmaydigan munosabatlar qarama-qarshi va zid munosabatlarga 
taalluqli. Bir vaqtda va bir munosabatda biron-bir predmet haqida tasdiqlab 
aytilgan fikrga zid ravishda shu predmet haqida inkor etib aytilgan fikr o‘z fikriga 
qarshi chiqishdir. Agar biz ikki predmetdan bir-biriga bir belgini xos desak, 
ikkinchisiga esa shu belgini xos emas desak, yoki, bir predmetga bir belgini xos 
desak, shu predmetga ikkinchi belgini xos emas desak nozidlik qonuni buzilmaydi. 
Agar bir predmetga ma'lum belgini xos desak, ma'lum vaqtdan keyin shu 
predmetga o‘sha belgini xos emas desak, nozidlik qonuni buzilmaydi. Bir predmet 
turli munosabatda olinsa ham nozidlik qonuni buzilmaydi. Nozidlik qonuni 
mantiqiy fikrlashning tub mohiyatidan biri - tafakkurning ziddiyatsiz, izchillikni 
ifodalaydi. Undan ongli foydalanish o‘zimiz va o‘zgalarning fikridagi ziddiyatni 
bartaraf etish har qanday noaniqlikka tanqidiy munosabat bildirish imkoniyatini 
beradi. Fikrimizdagi izchillik bizning faoliyatimizga ham izchillik bag‘ishlaydi.