Mavzu: ozon qatlamida sodir bo’layotgan o’zgarishlarni geoekologik oqibatlari

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

71 
XULOSA 
1.Ozon qatlamidagi o’zgarishlar faqat atmosferaga emas, yerdagi ,,xayot’’ 
deb atalgan jarayonga o’z ta’sirini ko’rsatadi.Bu inson salomatligiga xavf soladiki 
, turli xil kasalliklar ko’payadi,inson umri qisqaradi,biologik buxron vujudga kelib 
o’simlik va hayvon turlari yo’qoladi,okean,dengiz, daryo, ko’l suvlari takibi 
o’zgaradi, tuproq zaxarlanadi, tabiatda ekologik muvozanat buziladi.
2.Atmosfera stratosfera qatlami yer yuzasidan 50-60 km balandlikgacha 
yetib borib bu joyda xavoning zichligi va bosimi juda kam.Stratosfera trofosferaga 
o’xshagan gazlardan tashkil topgan, lekin unda ozonning salmog’i juda ko’p. 
3.Yer yuzasida xayot uchun ozon qatlamining ahamiyati benixoyat katta 
bo’lib bu qatlamning asosiy xususuyati qisqa to’lqinli ultrabinafshina nurlarini,tirik 
organizlarni bunday zaxarli nurlar xalokatidan saqlaydi. 
4.Atmosferadagi ozon kislorod molekulasining (O
2
) ultrabinafsha nurlar va 
elektr raziryatlari ta’sirida atomlarga parchalanishi, so’ngra bu atomlarning 
molekulalar bilan qo’shilishidan hosil bo’ladi.O
2
+O=O
3
. 
5. Ozon beqaror gaz bo’lib u kuchli oksidlanuvchidir.Chaqmoqdan so’ng, 
vulqon otilgandan so’ng ko’payadi, u o’ziga hos hidli bo’lib u antioksidindir.Shu 
xususiyati tufayli u mikroplar, zamburug’lar, viruslarni yo’q qila oladi. 
6. 
Ozon 
qatlamining 
yemuruvchi 
moddalarga 
tarkibida 
xlor,ftor,brom,uglerod va vodorod kabilar hisoblanib so’nggi yillarda atmosfera 
tarkibida yuqoridagi moddalar miqdorini ko’payishi sodir bo’lmoqda.Bu esa 
atmosferadagi ozon qatlamini o’zgarishiga (ozon qatlamini siyraklashishi,ozon 
tuyniklarini paydo bo’lishi) olib kelmoqda. 
7. Xalqaro hamjamiyatning ozon qatlamining yemirilishiga qarshi qator 
tadbirlar o’tkazildi.1977-yil BMT ning ,,Atrof muhit muhofazasi dasturi 
(YUNEP), 1985-yil Vena shahrida ,,Ozon qatlamini himoya qilish to’g’risi’’ dagi
Vena konvensiyasi 1987-yil Monreal protokoli,1990-yil London protokoli,1992-
yili Riyo-de-Jonnero konvensiyasi, 1999-yili Pekin protokoli, 2004-yil Praga 
protokoli shular jumlasidandir.
8. O’zbekistonda 1997-yili ,,Atmosfera havosini muhofaza qilish to’g’risi’’ 
dagi qonuni, 1998-yili O’zbikiston Respublikasi Oliy Majlisida Monreal,London 
kengashi 
protokollarini 
datifikatsiya 
qildi.2000-yili 
O’z R Vazirlar 
Mahkamasining ( Ozon qatlamini himoya qilish sohasidagi shartnomalar, 2004-yili
,,Ozon qatlamini himoya qilish’’ ga doir qarorlar qabul qilindi. 

---

72