Mavzu: O`zbek orfografiyasi va uning boshlang`ich ta’lim dasturi hamda darsliklarda aks etishi, o`rgatishga tavsif

J

 

SIRG‘ALUVCHI

 

2-dars.

 

O tovushi bilan

 

PORTLOVCHI

 

1-dars.

 

-  o‘rgatish;

 

-  talaffuzini 

tushuntirish;

 

-  o‘rgatish;

 

-  talaffuzini 

tushuntirish;

 

- 

ko‘nikmalar 

hosil qilish.

 

- 

ko‘nikmalar 

hosil qilish.

 

---

14 

 

o‘rgatiladi.

 

CH

 

Jarangsiz 

jufti 

bor 

undoshllar 

(b-p, d-t,

 

v-f,  g-k,  z-

s)

 

X va h

 

Tutuq 

belgisi (‘)

 

Ba’zi  undoshlarning  o‘qitilishiga  oid  ko‘rsatmalarni  quyidagi  jadval  orqali  ham 

kuzatish mumkin: 

UNDOSH 

SH 

S va h harfi bilan tanishtirilgach, O‘quvchilar bu harf 

birikmalarini bir yaxlit tovush sifatida o‘qish va yozishga 

ko‘nikishlari lozim.

 

C  va  h  harfi  bilan  tanishtirilgach, 

o‘rgatiladi. 

Ular  haqida  dastlabki  amaliy 

tushunchalar 

hosil 

qilinadi, 

ularning  yozilishi  va  talaffuziga 

e’tibor qaratiladi. 

Talaffuzi 

va 

imlosi 

haqida 

dastlabki  tushunchalar  beriladi, 

ularni  farqlash  bo‘yicha  maxsus 

mashqlar uyushtiriladi. 

Unli  tovushdan  so‘ng  kelsa,  uni 

cho‘zib 

talaffuz 

qilishga, 

undoshdan so‘ng kelsa, undoshni 

unlidan  ajratib  talaffuz  qilishga 

xizmat 

qilishi 

haqida 

ham 

tushunchalar  berilib,  asta-  sekin 

uni  qo‘llashga  doir  ko‘nikmalar 

shaklllantiriladi.

 

Savod  o‘rgatish  jarayonida  harflarning  4  xil  (bosma,  yozma,  bosh  va  kichik) 

shakli va ularning ishlatilish o‘rni o‘rgatiladi. Savod o‘rgatish davrida o‘quvchilar 

 

---

15 

 

So‘zni bo‘g‘inga bo‘lish

 

so‘zlarni  bo‘g‘inlarga  to‘g‘ri  ajrata  olsalar,  o‘qish  ko‘nikmasini  ham  yaxshi 

egallaydilar. Ya’ni: 

O‘QISHGA O‘RGATISH 

BO‘G‘IN ASOSIDA 

 

Bo‘g‘in chegarasini aniqlash 

O‘qishning  dastlabki  bosqichida  orfografik  o‘qishdan  foydalaniladi,  asta-sekin 

orfoepik o‘qish ko‘nikmalari shakllantiriladi. Talaffuzi yozilishiga mos kelmaydigan 

tovushlar  ishtirok  etgan  so‘zlar  oldin  orfografik,  so‘ngra  orfoepik  o‘qib  beriladi  va 

ularning  o‘qilishi  bilan  yozilishi  taqqoslanadi.  O‘quvchilar  muayyan  darajada 

tushunchaga ega bo‘lganlaridan so‘ng orfoepik o‘qish mashq qilinadi.