Mavzu: oltingugurt va uning xossalari mavzusini o’qitish metodikasi. Mundarija: Kirish

2.3. Oltingugurt kislotalarining hosil qilgan tuzlari haqida qisqacha ma’lumot.
Sulfat kislotasining tuzlariga sulfatlar deyiladi. PbSO₄, CaSO₄, SrSO₄ va BaSO₄ lar suvda juda kam eriydi. Ko’pchilik boshqa sulfatlar suvda oson eriydilar. Ko’pgina sulfatlar yer qobig’ida minerallar sifatida uchraydi. Na₂SO₄*10H₂O –glauber tuzi, MgSO₄*7H₂O – eksomit (achchiq yoki angliya tuzi) tuzlari muhim tabiiy minerallaridir.
Sulfatlar eritmalardan o’zlarida bir qancha suv molekulalari tutgan kristallogidratlar kuporoslar holida ajralib chiqadi.
Kuporoslar – bu ayrim ikki valentli metallarning sulfatlariga kristallogidratlar deyiladi:
FeSO₄*7H₂O – temir kuporosi (och yashil)
CuSO₄*5H₂O – mis kuparosi (havorang)
NiSO₄*7H₂O – nikel kuporosi (yashil)
CoSO₄*7H₂O – kobalt kuporosi (to’q qizil)
ZnSO₄*7H₂O – rux kuporosi (oq).
Achchiqtoshlar. Bu ikkilamchi sulfatlarning kristallogidratlaridir.
Umumiy formulasi:
Me(II)SO₄*Me(III)SO₄* nH₂O
Me(I)-NH, K, Na, Rb yoki Cs, Me(III)Cr, Al, Fe yoki V
Mor tuzi. Bu achchiqtosh emas lekin uning tarkibi – (NH₄)₂SO₄*FeSO₄*6H₂O bo’lib, tahliliy kimyoda reaktiv sifatida ishlatiladi.
Sulfalardan ammoniy sulfat va kaliy sulfat o’g’it sifatida achchiqtoshlar olishda, Na₂SO₄ shisha ishlab chiqarishda, Na₂S₂O₃ fotografiyada, gazlamalarni oqartirgandan keyin qoladigan xlor qoldiqlarining yo’qotishda qaytaruvchi sifatida ishlatiladi.
Na₂SO₃ – Natiy sulfit.

Natriy sulfitni tayyorlash

Odatda, laboratoriya miqyosida natriy sulfit natriy gidroksidi eritmasining oltingugurt dioksidi gazi (2NaOH + SO) bilan reaktsiyasidan hosil bo'ladi.₂ → Na₂SO₃ + H₂).
Keyin OS evolyutsiyasi₂ Bir necha tomchi konsentrlangan xlorid kislota qo'shib natriy gidroksidi deyarli yo'q bo'lib ketganligini, suvli natriy sulfitga (Na₂SO₃ + 2HCl → 2NaCl + SO₂ + H₂).
Boshqa tomondan, bu kimyoviy birikma oltingugurt dioksidini natriy karbonat eritmasi bilan reaksiyaga kirishish orqali sanoat usulida olinadi.
Dastlabki birikma natriy bisulfit (NaHSO) hosil qiladi₃), keyin natriy gidroksidi yoki natriy karbonat bilan reaksiyaga kirishadi, bu natriy sulfitga aylanadi. Ushbu reaktsiyalar global SO reaktsiyasida umumlashtirilishi mumkin₂ + Na₂CO₃ → Na₂SO₃ + CO₂.
Boshqa tomondan, agar natriy sulfitni xona haroratida yoki undan pastroq suvli eritmadan kristallanishiga ruxsat berilsa, bu uni geptahidrat sifatida bajaradi. Issiq va quruq havoda gullab-yashnagan geptahidrat kristallari, ular havoda ham oksidlanib, sulfat hosil qiladi.
Shu ma'noda, suvsiz shakl havo bilan oksidlanishiga nisbatan ancha barqarordir. Sulfit kislotalar, kuchli oksidlovchilar va yuqori haroratga mos kelmaydi. Shuningdek, u ammiak va xlorda erimaydi.
Suvsiz natriy sulfit molyar massasi 126,43 g / mol, zichligi 2,633 g / sm³, erish nuqtasi 33,4 ° C (92,1 ° F yoki 306,5 K), qaynash harorati 1,429 ° C (2,604 ° F yoki 1,702 K) va u yonuvchan emas. Shuningdek, eruvchanligi (20 ° C haroratda o'lchangan) 13,9 g / 100 ml ni tashkil qiladi.