Мавзу: Нерв системаси

Бош мия.
Бош мия яримшарлари пўстлоғи. Бош мия ярим шарлари юзасининг кўп қисмии (95-96 %) янги пўстлоқ (неокортекс) билан, қолган қисми эса қадимги, эски ва оралиқ пўстлоқ билан қопланган. Нерв ҳужайралари сони 10-13 млрд.га етади. Улардан тахминан 8 млрд.и-пўстлоқнинг 3,5,6-қаватини хосил қилувчи йирик ва ўрта катталикдаги ҳужайралардир. Нейроглия ҳужайралари нерв ҳужайраларидан 10 марта кўп. Ҳужайраларнинг асосий массаси 3 хил шаклда бўлади: пирамидасимон, дуксимон ва юлдузсимон. Пирамидасимон ва дуксимон ҳужайралар пўстлоқнинг эфферент (харакат) системасини, юлдузсимон ҳужайралар афферент (сезувчи) системаси асосини ташкил қилади. Пўстлоқнинг барча нейронлари мултиполяр ҳужайралардир. Эмбрион тараққиетининг 6-ойига келиб пўстлоқда 6 қаватни фарқлаш мумкин, кейинчалик қаватлар сони узгариши мумкин. Пўстлоқ қаватлари бир-биридан кенглиги, ҳужайра элементлари жойлашиш қалинлиги, уларнинг ўлчами ва шакли билан фарқланади. Мия пўстлоғида нейронларнинг жойлашишига эса миелоархитектоника дейилади.
Пўстлоқнинг асосий 6 қаватини куриб чиқамиз:

1. 
   Энг юза қавати- молекуляр қават.
   
2. 
   Ташқи донадор қават.
   

3. 
   Пирамидасимон ҳужайралар қавати.
   
4. 
   Ички донадор қават.
   
5. 
   Ганглионар қават.
   
6. 
   Полиморф ҳужайралар қавати.
   

I қават оз нейронли горизонтал жойлашган Кахаль-Ретциус ҳужайралардан иборат бўлиб, уларнинг аксон ва дендритлари биринчи кават чегарасидаги Гольджи II тип ҳужайраларига (аксони калта юлдузсимон ҳужайралар) горизонтал нерв толалар чигалини хосил қилади. Бу қаватда нейроглия ҳужайралари ва уларнинг пастки қаватдаги ҳужайра дендритларининг пўстлоқ юзасига параллел йўналган кўп сонли толалари асосий ўринни эгаллайди.
II қават. Ташқи донадор қават - кўп миқдорда майда ва қалин қатлам хосил қилиб жойлашган нейронлардан ҳосил бўлади. Доначалар 4-8 мкм. катталикда, думалоқ, бурчакли ёки юлдузсимон шаклда бўлади. Уларнинг дендритлари молекуляр қаватга кўтарилади, аксонлари эса ўзига яқин пўстлоқ қаватларида синапслар хосил қилади, қисман оқ моддага ўтади.