Мавзу: Нерв системаси

Мияча “коптокчалари” (ёки Хелднинг паренхиматоз оролчалари) – глиал тўқимадан иборат. Бу ерда донача ҳужайра дендрит охирлари шохланади ва катта Гольджи ҳужайраси аксонлари калта аксонлар ва кучли шохланувчи шохсимон толалар билан синапслар хосил қилади. Оролчага киришдан олдин толалар миелин қобиғини йўқотади. Шохсимон толалардан ташқари миячага иккинчи афферент толалар хам киради. Улар шохланмайди ва коллатераллар бермайди, балки Пуркинье ҳужайралар атрофида саватча хосил бўлишида иштирок этиб, кейин молекуляр қаватга ўтиб Пуркинье ҳужайраси дендритларида тугалланади (1 та тола, 1 та Пуркинье ҳужайраси билан контакт хосил қилади). Толаси миелин билан қопланган ва фақат терминал ўсиғигина миелин қобиғини йўқотади.
Барча санаб ўтилган контакт боғланишлар ноксимон Пуркинье ҳужайраларига қўзғатувчи ёки тормозловчи таъсирни бошқарувчи нейронлараро боғланишни юзага келтиради. Пуркинье ҳужайралари қўзғатувчи таъсирни донадор қаватдаги донача ҳужайралардан ва spino-cerebellaris хамда vestibule-cerebellaris йўллари таркибида ўтувчи афферент толаларни икки системасидан (шохсимон ва илашувчи толалар) қабул қилади. Миячанинг бошқа нейронлари ноксимон ҳужайраларга тормозловчи импульсларни беради.
Миелоархитектоникаси – хар бир пушта марказидан донадор қаватга радиал йўналувчи ва улар орасида нозик миелинли толалардан иборат тўр сақловчи (plexus intragranularis) ва Пуркинье ҳужайралари қаватида эса узунасига йўналган толалар зонасини (plexus periganglionaris) ҳосил қилувчи марказий миелинли нур ўтади. Пуркинье ҳужайралари остида plexus profundus чигали бўлиб, ундан чиқувчи толалар молекуляр қаватга боради. Пуркинье ҳужайралари устида хосил бўлган- Пуркинье ҳужайраси аксонларининг коллатералларидан ва илашувчи толалардан иборат. Молекуляр қаватнинг пастки учдан бир қисмида кам миқдорда миеленсиз толалар - дона-ҳужайра аксонлари утади. Донадор қаватдаги радиал толалар бу Пуркинье ҳужайралари аксонлари ва уларнинг коллатералларидир.
Мияча пўстлоғининг глиал элементлари: олигидендроцитлар, астроцитлар, микроглия ҳужайралари барча қаватларда жойлашади. Олигидендроцитлар нерв толалари қобиғини хосил қилса, астроцитлар томир олди чегара мембранасини хосил қилади.