Mavzu: Mustaqillik va ona tili haqida suhbat

Fe’lda uchta zamon bor: 1) o’tgan zamon; 2) hozirgi zamon; 3) kelasi zamon.
Fe’l zamonlari nutq so’zlab turgan vaqt (payt) ga nisbatan belgilanadi.
-di, -gan, - yap,- moqda, --moqchi – zamon bildiruvchi qo’shimchalar.
IV. Mustahkamlash.
383- mashq. O’quvchilar she’rni ifodali o’qiydilar. Fe’llarni so’roqlar yordamida aniqlaydilar. Matn yuzasidan suhbat o’tkaziladi:
She’r necha banddan iborat?
She’rda nechta gap mavjud?
She’r kimning tilidan yozilgan?
Sovuq nimalar qilibdi?
Sovuq
Maysa, nihol dastingdan
Tarashadek qotibdi.
Sendan bezib qushlar ham
Uzoqlarga ketdilar.
Yashamagur bizlarni
O’qishdan qoldirmoqchi.
Yana u irodamiz
Qandayligin bilmoqchi.
Sendan qo’rqib uy-uyda
O’tirmaymiz siniqib.
Chunki bizlar kundan-kun
O’smoqdamiz chiniqib.
2. Sovuqning harakatini bildirgan fe‘llarni aniqlang (qoldirmoqchi, bilmoqchi).
3. Maysa, nihol,qushlarning ish-harakatini bildirgan fe’llarni toping (qotdilar, ketdilar).
O’quvchilar fe’llarning zamonini aniqlab, 3 guruhga bo’lib yozadilar. Fe’l zamonlarini ifodalagan qo’shimchalarning tagiga to’lqinli chiziq chizadilar: qotdi, ketdi; o’tirmaymiz, o’smoqdamiz; qoldirmoqchi, bilmoqchi.

5. 
   Lug’at ishi.
   

Siniqib— so’lib, sarg’ayib.
Mashq ishlash. O’quvchilar shartga ko’ra ishla, o’qi, tik fe’llarini uch zamonda qo’llab, ular ishtirokida gaplar tuzishadi.
Buning uchun quyidagi so’zlardan foydalanishadi. So’zlar rasmlar orqali ifodalanadi:

O’quvchilar tuzgan gaplaridagi fe’l zamonini ifodalagan qo’shimchaning tagiga tegishlicha chizadilar, zamonini qavs ichida ko’rsatadilar.

4. Uyga vazifa. 384- mashq. O’quvchilar matnni o’qiydilar. Matndagi ma’nosi tushunarsiz so’zlar izohlanadi. Lug’at ishi: iste’dod — qobiliyat, alent. Uyga so’roqlar yordamida fe’llarni aniqlab zamonini aytish, Alisher Navoiy hikmatlaridan topib kelish topshiriladi.
6. Darsning vaqt imkoniyatiga qarab quyidagi mashq turidan foydalanish mumkin: doskaga matn yozilgan ko’rgazma ilinadi. O’quvchilar nuqtalar o’rniga mos qo’shimchalarni qo’yib, matnni o’qiydilar.
Bahor kel.. . Quyosh yerlarni isit.. . Qushlar issiq o’lkalardan uchib kel.. . Daraxtlar kurtak yoz… .
O’quvchilar qo’shimchalar orqali fe’lning shaxs-sonini, zamonini qavs ichida ko’rsatadilar.

6. 
   Darsni yakunlash. O’quvchilar bilimini baholash