Mavzu: Mustaqillik va ona tili haqida suhbat

31.03.2017 134-dars

Mavzu: Fe’l zamonlari. 385-387-mashqlar.

Darsning maqsadi: a) o'quvchilarga fe'lning uch zamoni, zamonning nutq so'zlanib turgan paytga nisbatan belgilanishi haqida ma'lumot berish.
b) ajdodlarimiz shaxsi asosida o'quvchilarni dovyurak, kuchli, sog'lom qilib tarbiyalash.
C) O'quvchilarning bog'lanishli nutqini o'stirish;
Darsning turi: yangi bilim beruvchi dars.
Darsning metodi: muammoli metod.
Dars jihozlari: fe'l zamonlarining qo'shimchalari yozilgan jadval.
Darsning borishi:
I.Tashkiliy qism:
Salomlashish;
Davomatni aniqlash;
Darsga tayyorgarlik ko’rish;
Darsning maqsadini aytish.
II. O’tgan mavzuni so’rash va mustahkamlash
Nomimni deyishadi FE'L
Harakatim xilma-xil.
Bo 'lishli-bo 'lishsizlik, o 'timli-o 'timsizlik.
Nima qildi? Nima qiladi? Nima qilyapti?
So'roqlarim bilan harakatingizni aniqlayman.
Mensiz hech qachon gapni tugallay olmaysiz.
Fe’l so’z turkumi yuzasidan savol-javob o’tkazaman.
Fe'llarda harakat uch zamonda bajariladi. So'zlab turgan paytingizdan oldin (egallashdi), so'zlab turgan paytingizda (egallamoqdamiz), so'zlab turgan paytingizdan keyin (egallamoqchiman) bajariladi. Qachon bajarilayotganini so'zlab turgan paytingizga qarab belgilaysiz. Agar so'zlab turgan paytingizdan oldin bajarilgan bo'lsa, o'tgan zamon fe'li; so'zlab turgan paytingizda bajarilsa, hozirgi zamon fe'li, so'zlab turgan paytingizdan keyin bajarilsa, kelasi zamon fe'li bo'ladi. -di, -gan, -yap, -moqda, -moqchi — zamon qo'shimchalaridir.
So’roq bering:
1. Shamol yaproqlarni (...) silkitdi. 2. Tikuvchi kiyim (...) tikyapti. 3. Mexanizator paxta (...) teradi. 4. Ahmad rubob (...) chalyapti. 5. Qushlar in (...) quradi. 6. Yomg'irdan so'ng osmonda kamalak (...) ko'rindi.
Qavs ichiga fe'llarga beriladigan so'roqlarni qo'yib ko'chiring.
III. Yangi mavzu bayoni.
385- mashq. Matnni o'qing. Fe'llarni aniqlab, zamonini ayting.
Alisher Navoiy 1441- yilning 9- fevralida Hirot shahrida tug'ilgan. Otasi G'iyosiddin Muhammad o'g'lining tarbiyasi-ga jiddiy qaragan. Alisherga tog'alari Mir Sayyid Qobuiiy va Muhammad Ali G'aribiylar she'riyatda ustozlik qilgan.
Alisher o'z zamonasining iste'dodli kishisi bo'lib yetishdi.
(M. Imomnazarovdan)
Alisher Navoiy haqida nimalarni bilasiz?
Buyuk bobomizning hikmatlaridan ayting.
IV. MUstahkamlash.
386- mashq. O'qing. Chiziqlar o'rniga berilgan fe'llardan mosini qo yib yozing.
Mart oylarida ko'kda qora bulutlar _______. Yomg'ir _______.
Bahor ________. Quyosh iliq nurlarini ________.
— Salom, Quyosh bobo! —dedi Qor va sevinganidan ________ soylar uni bag'riga __________. (Rauf Tolib)
Fe'llarning zamonini va gapdagi vazifasini ayting.
Qo’yish uchun fe’llar: oldi, yog’a boshladi, quyuqlashdi, sochdi, erib ketdi, keldi.
V. Uyga vazifa:
387-mashq. She'rni ifodali o'qing va ko'chiring.
Lolalar kuldi, Har yoq to'la gul,
Gullar ochildi. Ochildi sumbul.
Zarrin quyoshdan Qo'shiq boshladi
Nurlar sochildi. Daraxtda bulbul.
N. Xolmurodov
Fellarni topib, zamonini ayting.
zarrin — tovlanib turgan, yarqiroq
sumbul — gulning nomi
Kuldi fe'li qanday ma'noda qo'llangan?

VI. Darsni yakunlash. O’quvchilar bilimini baholash.