Мавзу: Кириш

2.3. Пул- тўлов воситаси
Пулнинг тўлов воситаси эканлиги насияга сотилган товарлар ва кўрсатилган хизматларга уларнинг ҳақи тўланганда, кредит қарзга олинган маблағлар қайтарилганда намоён бўлади.
Товарлар ҳар доим ҳам нақд пулга сотилавермайди. Товар сотувчи товарни сотиш учун олиб чиққан вақтда, истеъмолчининг шу товарни сотиб олиш учун етарли миқдорда нақд пули бўлмаслиги мумкин. Натижада товарни насияга сотишга зарурат туғилади, яъни товарнинг пулини тўлаш муддати кечиктирилади. Истеъмолчи сотиб олган товари учун унинг пулини тўлов муддати келгандан кейингина тўлайди. Бу ҳолда товарлар ҳаракати билан пул ҳаракати бир вақтнинг ўзида содир бўлмайди. Товар ҳаракати содир бўлгандан сўнг маълум муддат ўтгач пул ҳаракати амалга ошади.
Масалан, 10 августда товарлар етказиб берилди, пули эса 20 августда тўланди.


Товар-10.08
Пул-20.08

Аксарият ҳолларда товар учун аввалдан аванс (бўнак) тўланади, сўнг товарлар етказиб берилади. маълум муддат ўтгач эса, охирги ҳисоб - китоблар амалга оширилади.

Масалан, 1 августда товарлар учун бўнак тўланди, 10 августда товарлар етказиб берилди, 20 августда эса охирги ҳисоб - китоблар қилинди.

Сотувчи

Харидор
Бўнак-1.08
Товар-10.08
Ҳисоб-китоб 20.08

Пулнинг тўлов воситаси эканлиги иқтисодиётда нақд пулсиз ҳисоб-китобларни келтириб чиқаради. Пулнинг тўлов воситаси эканлиги қуйидаги ҳолларда кўринади:

• 
  корхоналар ва ташкилотлар ўртасида етказиб берилган товарлар ва кўрсатилган хизматлар учун хақ тўланганда;
  
• 
  давлат бюджетига солиқлар тўланганда;
  
• 
  банклардан олинган қарзлар қайтарилганда, фоизлари тўланганда;
  
• 
  иш ҳақи, нафақа, стипендия ва бошқалар тўланганда;
  
• 
  бошқа ҳар хил қарзлар ва мажбуриятлар тўланганда.
  

Пул тўлов воситаси вазифасини бажарганда тўловлар нақд пул ёки нақд пулсиз амалга оширилиши мумкин.