Мавзу: Кириш

КРЕДИТ ХАВФ-ХАТАРИ ВА УНИ БОШҚАРИШ.



Асосий тушунчалар
Кредит хавф-хатари
Таваккалчилиги
Фоиз хавф-хатари
Таминлагнганлиги
Яхши кредитлар, стандарт кредитлар
Субстандари кредитлар
Шубхали кредитлар
Умидсиз кредитлар

9. 
   3.1. Кредит ҳавф-хатари тушунчаси ва унинг келиб чиқиш сабаблари. Фоиз ҳавф-хатари
   
10. 
    

Кредит муносабатларининг энг муҳим шарти кредитнинг қайтарилишини таъминлашдир. Ана шу сабабли кредит берувчи кредит беришдан олдин, кредит олувчи фаолиятини атрофлича ўрганиб чиқади ва берилган кредитни тўлиқ, ўз муддатида қайтарилиши учун барча чора-тадбирларни кўради. Аммо ҳаётда кўрилган барча чора-тадбирларга қарамасдан кредитнинг қайтарилмаслик ҳоллари ҳам учраб туради. Натижада кредит берувчи зарар кўради, яъни берилган кредитга «куяди». Ана шу туфайли кредит муносабатларида «кредит ҳавф-хатари», яъни «таваккалчилиги», «фоиз ҳавф-хатари», кредитнинг «таъминланганлиги» каби тушунчалар вужудга келган.


Кредит ҳавф-хатари ёки таваккалчилиги деганда берилган кредитларни белгиланган муддатда қайтарилмаслиги натижасида кўриладиган зарар ҳавфи тушунилади.


Фоиз ҳавф-хатари деганда берилган кредитлар бўйича фоиз ставкалари даражаси ва ҳаракатининг ўзгариши натижасида кўриладиган зарар ҳавфи тушунилади.
Кредит ва фоиз ҳавф-хатарининг келиб чиқишига қуйидагилар асосий сабаб бўлади:
- Кредит олувчининг иқтисодий аҳволи ёмонлашуви, унинг фаолиятида истеъмолчилар талаблари ўзгариши ҳамда ишлаб чиқариш ва савдода йўл қўйилган хатолар туфайли кўзда тутилмаган молиявий қийинчиликларнинг пайдо бўлиши;

• 
  мамлакатда сиёсий ҳолатнинг ўзгариши, кутилмаганда иқтисодиётда рўй берадиган ислоҳотлар, ишлаб чиқаришнинг тинчлик шароитидан уруш шароитларига ўтказилиши ва бошқалар;
  
• 
  Кредит олувчининг виждонсизлиги, унинг ишлаб чиқаришни бошқаришдаги лаёқацизлиги, бошқарув таркибидаги ўзгаришлар ва бошқалар.
  

Кредит ва фоиз ҳавф-хатаридан ҳимояланиш мақсадида кредит берувчи томонидан қуйидагилар амалга оширилиши лозим:

1. 
   Кредит беришдан аввал кредит олувчининг тўловга лаёқатлилигини ўрганиш.
   
2. 
   Кредит бериш чоғида бериладиган кредитлар бўйича етарли даражада таъминланганликни ҳосил қилиш.
   
3. 
   Берилган кредитни мақсадли сарфланиши ва қарздор фаолияти устидан назорат қилиб бориш.
   
4. 
   Кредитни ундириб олиш муддатини чўзмаслик, тезкорлик қилиш.
   

9.