Мавзу. Кейнс таълимоти ва кейнсчилик

3. Неолиберализм концепцияси

• Неолиберализм – бу эркин рақобат механизми билан давлатнинг иқтисодиётни тартиблаб туришини бирга қўшиб олиб бориш зарурлигини асослаб беришга қаратилган иқтисодий назария ва хўжалик амалиётидаги замонавий йўналишлардан бири ҳисобланади.
• Неолиберализм: хусусияти ва асосий белгилари.

Неолиберализм, бозор муносабатлари тизими хўжалик юритишнинг анча самарали шакли эканлиги, у иқтисодий ривожланиш ва ўсиш учун энг қулай шарт-шароитларни яратиб бериши тўғрисидаги қоидага асосланади. Неолибераллар иқтисодиётни эркинлаштириш, баҳонинг эркин шаклланиш тамойилларидан, иқтисодиётда хусусий мулкнинг ва нодавлат хўжалик тузилмаларининг етакчилик ролидан фойдаланиш тарафдори ҳисобланади. Бунда улар давлатнинг иқтисодиётни тартиблашдаги ролини футболни бошқариб борадиган, лекин ўйинда иштирок этишга ҳаққи бўлмаган ҳакамга ўхшатади.

Неолиберализмнинг асосий белгилари:

• – бозор механизми ва эркин рақобат устунлигини эътироф этгач, неолибераллар рақобат муҳитини шакллантириш ва унга амал қилишни назорат қилиш бўйича давлатнинг иқтисодиётга аралашувини мумкин деб ҳисоблайди;
• – замонавий иқтисодиётнинг самарадорлигини таъминлашда иқтисодий фаолият иштирокчиларининг эркин амал қилишини қўллаб-қувватлайди;
• – монополияни миллий хўжаликнинг ҳар томонлама ривожланиш йўлидаги тўсиқ деб эълон қилади ва иқтисодиётдаги монопол мойиллик билан курашнинг зарурлигини асослаб беради;
• – ўзини кейнсчиликка ва хўжалик ҳаётига фаол аралашув тамойилига асосланган тоталитаризмга қарши рақиб деб ҳисоблайди.

ХХ асрнинг 30-йилларидаёқ эркин рақобат тизимини чекловчи иқтисодиётни давлат тартиблашининг кейнсчилик ғояларига қарши, давлатнинг иқтисодиётга аралашувининг муқобил неолиберал чора-тадбирлари турли мамлакатларда ишлаб чиқарила бошлади. Ҳозирги замон шароитида “неолибераллар” номи билан аталувчи бир қанча мактаблар амал қилади. Унга Чикаго (М.Фридман), Лондон (Ф.Хайек), Фрайбург (В.Ойкен, Л.Ерхард) мактабларини киритиш мумкин.