Мавзу. Кейнс таълимоти ва кейнсчилик

МАВЗУ: МОНЕТАРИЗМ. ИНСТИТУЦИОНАЛИЗМ. НЕОЛИБЕРАЛИЗМ

• Монетаризм концепцияси ва унинг асосий қоидалари

2. Институционализмнинг келиб чиқиши ва ундаги янги раҳнамолар

3. Неолиберализм концепцияси

Режа:

1. Монетаризм концепцияси ва унинг асосий қоидалари

• Бу оқимнинг атоқли намояндаси Чикаго университетининг профессори, иқтисодиёт соҳасида Нобель мукофоти соҳиби Милтон Фридмен (1912) ҳисобланади.
• Монетаризм (monetary – пул) – иқтисодиётдаги тебранма ҳаракатда пул ҳал қилувчи аҳамиятга эга, деб тасдиқловчи иқтисодий оқимдир.
• Монетаризм кейнсчилар таълимотига муқобил тарзда юзага келган бозор иқтисодиётида пулни олқишловчи назариядир.
• Бозор механизми устунлигига асосланган М.Фридмен назариясига кўра, эркинлик ва хусусий тадбиркорлик ўртасида ички боғлиқлик мавжуд.
• Фақат хўжалик эркинлиги шароитида сиёсий эркинликка, иқтисодий самарадорликка ва тенгликка эришиш мумкин.
• Давлатнинг хўжалик жараёнларга аралашуви иқтисодиётнинг ўзини-ўзи тартиблаш тизимини бузишга олиб келади.
• Шунинг учун давлат пул ва ишлаб чиқариш барқарорлигини таъминлаган ҳолда, пул муомаласини назорат қилиш билан чекланмоғи лозим.

Монетаризмнинг асосий қоидалари.

• Биринчи қоида – бозор хўжалигининг барқарорлигини тан олиш.
• Монетаристлар фикрича, бозор иқтисодиёти ўзини ўзи тартиблашга интилади. Бозор рақобати тизими мустаҳкам барқарорликни таъминлайди. Мабодо мувозанат бузилса, баҳолар уни тузатишнинг бош воситаси бўлиб хизмат қилади.
• Номутаносибликларнинг вужудга келиши, одатда, ички сабаблар натижасида эмас, балки ташқаридан бўладиган арашувлар, давлат тартиблашидаги хатолар натижаси ҳисобланади.
• Бозор хўжалигининг барқарорлиги тўғрисидаги ушбу қоида Ж.М. Кейнснинг иқтисодиётга давлат аралашувининг зарурлиги тўғрисидаги тасдиғига қарши қаратилгандир.

Иккинчи қоида – пул омилининг муҳимлиги. Иқтисодиётга таъсир кўрсатувчи турли дастаклар ичида пул дастаклари устун қўйилади. М.Фридмен фикрича, (Кейнсга қараганда), пул–кредит сиёсати иқтисодий фаолликни анча кучайтиради. У пулни ишлаб чиқариш, иш билан бандлик ва баҳоларни аниқлашда ягона бош омил сифатида қарайди. Пулнинг асосий хусусияти унинг ликвидлигида. Пулни хоҳлаган пайтда алмаштириш, унга ҳар қандай товарни сотиб олиш мумкин.