Mavzu: IV guruhning d-elementlari. Elementlarning umumiy tavsifi. Atomlarning tuzilishi

Bu reaksiyalar natijasida fobjk va toza bulmagan titan xosil buladi. Uni maxsus usullar bilan tozalab, vakuumda yoki inert gaz atmosferasida qayta suyuqlantirib

• Bu reaksiyalar natijasida fobjk va toza bulmagan titan xosil buladi. Uni maxsus usullar bilan tozalab, vakuumda yoki inert gaz atmosferasida qayta suyuqlantirib
• yaxlit titan metali olinadi. Sirkoniy va gafniy ham xuddi ana shu usullarda olinadi.
• Nixryatda toza titan va sirkoniy olish uchun TiJ4 va ZrJ4 volfram sim yordamida qattiq. qizdirib parchalanadi:
• TiJ, ->Ti + 2J2
• Ilmenit va titan magnetitdan (shuningdek, temir bilan rutil aralashmasidan) ferrotitan olinadi; bu kotishmaniig tarkibida 10—25% Ti buladi. Bu reaksiyada qaytaruvchi sifatida komir yoki alyuminiydan foydalaniladi.

Titan, sirkoniy va gafniyning xossalari

• Bu metallar atomlari zich joylashgan geksa-gonal sistemada kristallanadi. Lekin temperatura kuta-rilganda polimorf uzgarish vujudga kelib, kristall pan-jarasi xajmiy markazlashgan kubga aylanadi. Bu xrdisa Ti uchun 880°S da, sirkoniy uchun 865°S da va gafnii uchun 1700°S da sodir buladi. Shunga kura, bu elementlarning xar kaysisida a- va r-shakl u^garishlari ma’lum.
• Gafniyning solishtirma massasi sirkoniynikidan 2 marta ortik., buning sababi shundaki, D. I. Mendeleyev-ning davriy sistemasida gafniy lantanoidlaridan ke-yin keladigan birinchi element bulib, uning fizik xos-salariga «lantanoid kirishim» uz ta’sirini kUrsatadi.

Bu uch metall kattik bulishi bilan birga yaxshi mexa­nik fazilatlarga xam ega. Ti va Zr xossalari bu metallar-ning -tozaligiga, kristall panjarasining tuzilishi va boshka sabablarga boglik.

• Bu uch metall kattik bulishi bilan birga yaxshi mexa­nik fazilatlarga xam ega. Ti va Zr xossalari bu metallar-ning -tozaligiga, kristall panjarasining tuzilishi va boshka sabablarga boglik.
• Kimyoviv xossalari. Ti, Zr va SH lar odatdagi tempera­turada juda kuchsiz kaYtaruvchilardir. Bu metallar xar kan-day sharoitda xam korroziyaga chidamli. Ularning kayta­ruvchi sifatidagi aktivligi temperatura kutarilganda ortib ketadi. Masalan, Ti u^zining suyuklanish tempera-turasida eng aktiv metallar katoriga utib oladi. Bu ele-mentlar uz birikmalarida asosan t?rt valentli buladi, lekin ular ikki va uch valentlik xrlatlarini x.am namoyon kiladi. Ti, Zr va Hf elementlari inert gazlar, ishkoriy va ishkrriy-yer metallardan tashkari barcha oddiy modda-lar bilan reaksiyaga kirishadi.