Mavzu: IV guruhning d-elementlari. Elementlarning umumiy tavsifi. Atomlarning tuzilishi

REJA

• REJA
• IV guruhning d-elementlari.
• Kimyoviy xossalari .
• Izotoplari.
• Olinishi.
• Titan, sirkoniy va gafniyning xossalari

• IV guruhning d-elementlari. elementlarning umumiy tavsifi. atomlarning tuzilishi

IV guruhning d-elementlari.

• Titan, sirkoniy va gafniy atomlarida to’rttadan valent elektronlar bulib, ular +4 ga teng bulgan yuqori oksidlanish darajalar namoyon kiladi, lekin bu elektron orbitallar aynan birdek energetik imkoniyatga ega emas. Shu sababli titanda +3 va +2 (ja’mi 3 xil) oksidlanish darajalari kuzatiladi. Ularda manfiy oksidlanish darajalarining bulishi mumkin emas, Ularning xususiyatlari metallmas-metall chegarasidan ancha ungga joylangan. Ular uzlarining binar birikmalarida fakat kation xosil kiluvchi elementlar sifatida reaksiyalarga kirishadi; undan tashqari bu metallar kompleks kationlar, atsiodo-komplekslar xosil qila oladi. Bu elementlar shu jixatdan amfoter elementlarga bir oz yaqin.

Kimyoviy xossalari.

• Titanning kimyoviy xossalari sirkoniy va gafniy-nikeldan keskin farq qiladi. Titan kaynosimmetrik element bulganligi uchun uning 3

Izotoplari.

• Bu turt elementning bir qancha radioaktiv izotoplari ma’lum. Sirkoniy gafniydan xromatografiya va ekstraksiya usullari bilan ajratiladi. Bu usullar bilan tozalangan sirkoniy atom texnikasi uchun juda zarur elementdir. Bu maqsad uchun sirkoniyning radioaktiv izotopi *5Zr (yarim yemirilish davri 65 kun) ishlatiladi.
• Titan, sirkoniy va gafniy turli-tuman oddiy ve-kompleks birikmalar xosil qiladi, Bu elementlar Uzlarining muxim va barkaror birikmalarida turt valentli buladi. Ular uch va ikki valentli xolatda ham bulishi mumkin. Lekin bunday birikmalar barqaror emas. Ularning barqarorligi Ti dan Hf ga utgan sayin kamayadi. Bu elementlarning metallik xossalari esa Ti—Zr— Hf qatorida kuchayib boradi. Titan Yer qobig’ida eng kup tarqalgan elementlardan biridir.