Mavzu: Istiqlol va falsafiy dunyoqarashning yangilanish muammolari

Falsafa yangilanishining xususiyatlari o’ziga xos namoyon bo’ladi. Dunyoqarashning yangilanishi keng qamrovli tushuncha sifatida xilma-xil xususiyat va yo’nalishlarga ega. Avvalo, uning har bir kishiga xos individual ong bilan uzviy aloqadorligi va unga tayanishini alohida ta’kidlash lozim. Bu jihatdan u insonning insoniylik bilan boqliq xususiyatlarini takomillashtirishni anglatuvchi kuch va imkoniyatni belgilaydi.

Sirasini aytganda, dunyoqarash ijtimoiy kuch darajasiga ko’tarilishi uchun muayyan faoliyat orqali amaliyotga aylanishi lozim. Chunki dunyoqarash hayot tajribalari tufayli e’tiqodga aylanadi va faoliyat mezoni bo’lishi mumkin.

Bir tomondan, odamzod uchun tuqma, nasliy xususiyat bo’lgan dunyoqarash irsiyat asosida avloddan avlodga o’tadi. Shu bilan birga, u ijtimoiy muhit ta’sirida rivojlanadi. Ijtimoiy munosabatlarga kirishgan kishilar esa, bir-biridan ma’naviy mezonlarni o’rganadi, ularning ta’sirida o’sib- ulqayadi.

Ammo, aynan ana shu jarayonda ular sub’ektiv omil sifatida taraqqiyotga ta’sir ko’rsatadilar, muayyan maqsadga qaratilgan faoliyatlari orqali bu borada biror natijaga erishadilar. Falsafiy tafakkur yangilanishini harakatlantiruvchi kuchi nima, degan savolga javob izlar ekanmiz, shaxsning jamiyatdagi o’rni va faoliyatiga e’tibor bermaslik mumkin emas. Bu jarayonning umumiy va xususiy jihatlariga e’tibor qaratganda, uning alohida shaxs va jamiyat a’zosi, ya’ni oddiy fuqaro hayotidagi ana shunday xususiyatlarini hisobga olgan holda talqin qilgan ma’qul.

Masalan, eng umumiy ma’noda, falsafiy dunyoqarashning yangilanishi, asosan, jamiyatdagi mana shu sohada ro’y bergan o’zgarishlarni ifodalaydi va o’z xususiyati va ahamiyati kengligi bilan ajralib turadi. Bunda ham bir qancha jihatlarga e’tiborni qaratishga to’qri keladi.